ڏياري جيڪو”ديپاولي“ يا ”ديپاوالي“ جي نالي سان پڻ مشهور آهي، هڪ اهم تهوار آهي، جيڪو هر سال آڪٽوبر يا نومبر ۾ ملهايو ويندو آهي، هي تهوار روشني، خوشي، ۽ نئين شروعات جي علامت آهي، ڏياري جو جشن مختلف ثقافتن، خاص طور تي هندو، سِک، ۽ جين مذهبن ۾ وڏي اهميت رکي ٿو، چراغن، ميڻ بتيون، ۽ رنگ برنگي سجاوٽون ان کي خاص بڻائين ٿيون، ڏياري جي تاريخ ويد دور ۾ موجوده مذهبي رسمن سان جڙيل آهي، ويد دور ۾، انسان مختلف فصلن جي پوڻ ۽ خوشحالي کي ملهائڻ لاءِ مخصوص ڏينهن مقرر ڪندا هئا، ان دور ۾ روحانيت ۽ مختلف مذهبي رسمون شروع ٿيون، جيڪي بعد ۾ ڏياري جي جشن ۾ تبديل ٿيون، ان دوران، هندو مذهب ۾ مختلف ديوتا ۽ ديويون خاص معنائون رکن ٿيون، جن جي پوجا خاص موقعن تي ڪئي ويندي هئي.
رامائڻ ۾ بادشاهه رام جي واپسي جي داستان هڪ اهم نقطو آهي، جڏهن بادشاهه رام، سيتا سان گڏ 14 سالن جي جلاوطني کان پوءِ واپس آيو، تڏهن ڳوٺاڻن انهن استقبال ڪرڻ لاءِ ڏيئا روشن ڪيا، ان لحاظ سان، ڏياري جو جشن روشني، خوشي، ۽ نيڪي جي فتح جو نمائندگي ڪري ٿو، ان ڏينهن کي ملهائڻ سان ھندو برائي تي نيڪي جي فتح جو جشن ملهائيندا آهن، مهاڀارت ۾، ديوي درگا جي برائي تي فتح پڻ ڏياري جي جشن ۾ اهميت رکي ٿي، ديوي درگا، جيڪا طاقت ۽ سُک جو علامت آهي، جنھن جي پوجا کي خاص اهميت ڏني ويندي آهي، ان وچ ۾ ماڻھو خوشحالي ۽ نيڪي جي طلب لاءِ دعا ڪن ٿا، ۽ ان سان گڏ روحاني سرگرميون، پوجا، ۽ منتر پڙهڻ جو رواج آهي.
موجوده دور ۾، ڏياري جو جشن هڪ ثقافتي، مذهبي، ۽ سماجي واقعو بڻجي چڪو آهي، مختلف قومن ۽ ملڪن ۾، جتي هندو آبادي موجود آهي، ان جشن کي وڏي محبت ۽ جوش سان ملهايو ويندو آهي، خاص طور تي، ڀارت ۾ مختلف ثقافتي رنگن ۾ ڏياري جو جشن ملهائڻ ۾ ماڻهو ملن ٿا، ان دوران، هر هڪ علائقي ۾ خاص رسمون ۽ ريتون موجود آهن، جيڪي ان جي ثقافتي ورثي کي اجاگر ڪن ٿيون، ڏياري جي ڏينهن، گهرن ۾ چراغ روشن ڪرڻ جو هڪ خاص رواج آهي، چراغن جي روشني نيڪي، خوشحالي، ۽ برائي جي خلاف جنگ جي علامت سمجهيو ويندو آهي، ميڻ بتيون، رنگين چراغ، ۽ سجاوٽون گھڻا مهمانن کي ملهائڻ ۾ مددگار ثابت ٿين ٿيون، چراغ روشن ڪرڻ سان، ماڻھون ان اميد جو اظهار ڪن ٿا ته نئين سال ۾ خوشحالي ۽ سڪون حاصل ٿئي، انھيءَ کان علاوه مٺائيون ٺاهي ۽ ورهائڻ جو رواج خاص طور تي ان ڏينهن تي موجود آهي، لڏون، جليبي، برفي، ۽ ٻين مٺائين جو استعمال ماڻهن کي خوشي ڏيندو آهي، ان دوران ماڻھون هڪٻئي کي تحفا ڏيندا آهن، جن ۾ محبت ۽ احترام جو مظاهرو موجود هوندو آهي تحفن ۾، خاص طور تي مٺائِي، خوبصورت سجاوٽون، ۽ نوان لباس شامل آهن، معبد ۾ ديوتا جي پوجا هڪ اهم روايت آهي، خاص طور تي لڪشمي، خوشحالي جي ديوتا، جي پوجا کي خاص اهميت ڏني ويندي آهي، ان دوران، خاص منتر پڙهڻ، ۽ ديوتا جي آشيرواد حاصل ڪرڻ لاءِ پوجا ڪندا آهن، ان جي نتيجي ۾، ان جشن ۾ روحاني سڪون حاصل ڪرڻ جو موقعو ملي ٿو، ڏياري جي موقعي تي، گهرن کي خاص طور تي سجايو ويندو آهي، رنگ برنگي چراغ، ميڻ بتيون، گلن جي سجاوٽ، ۽ مختلف قسم جا زينت جا سامان استعمال ڪري، گهرن کي خوبصورت بڻايو ويندو آهي، سجاوٽ دوران، خوشبوءِ ۽ روشني سان ڀريل ماحول کي پيدا ڪرڻ جي ڪوشش ڪندا آهن.
اهو پڻ هڪ موقعو آهي جتي خاندان جا ماڻهو گڏجي ڪم ڪن ٿا ۽ هڪٻئي سان وقت گذاريندا آهن، شهر ۽ ڳوٺن جي رستن تي به خاص سجاوٽ ڪئي ويندي آهي، مختلف ثقافتي پروگرام، ميلو، ۽ محفلون منعقد ڪيون وينديون آهن، جن ۾ رقص، موسيقي، ۽ ثقافتي سرگرميون شامل هونديون آهن، ان دوران، نوجوان ۽ بزرگ هڪٻئي سان خوشيون ملهائيندا آهن، ۽ جشن ۾ شامل ٿيندا آهن، اڪثر ايوانن ۾ شاندار آتشبازي به ڪئي ويندي آهي، جيڪا محفل ۾ خاص چمڪ پيدا ڪري ٿي.
ڏياري جو جشن اتحاد، محبت، ۽ خوشي جو مظاهرو آهي، اهو وقت آهي جڏهن خاندان، دوست، ۽ پاڙي وارا گڏ ٿين ٿا، هڪٻئي کي تحفا ڏين ٿا، ۽ خوشيون ملهائين ٿا، ان دوران، مختلف ثقافتي پروگرام ۽ سرگرميون پڻ منعقد ڪيون وينديون آهن، جن ۾ ملي جھلي ڪري جشن ملهائين ٿا، اھو سماجي لاڳاپن کي مضبوط بڻائڻ ۾ مددگار ثابت ٿئي ٿو، اقتصادي لحاظ کان، ڏياري جو جشن مقامي بازارن لاءِ هڪ اهم موقعو آهي، ان دوران، تجارتي سرگرمين ۾ واڌارو ٿيندو آهي، جتي ماڻھون خريداري ڪندا آهن، ۽ خاص آڇون پڻ ٿينديون آهن، مٺائيون، سجاوٽ، ۽ مختلف قسم جا سامان وڪرو ٿيندا آهن، جيڪو مقامي معيشت کي هٿي ڏئي ٿو، ان کان علاوه، هن دور ۾ نوڪريون وڌنديون آهن، خاص طور تي مٺائيون ٺاهڻ ۽ سجاوٽ سان وابسته صنعتن ۾، اڄ ڪلهه، سماجي آگاھي ۾ واڌ سبب، ماحولياتي تحفظ جي ضرورت محسوس ڪئي ويندي آهي، ڪيترائي ماڻهون ماحول دوست مواد جي استعمال کي ترجيح ڏين ٿا، گدلاڻ کي گهٽائڻ لاءِ، چنڊل جاچر، ميڻ بتيون، ۽ رنگين سجاوٽ جا سامان استعمال ڪيا ويندا آهن.
پاڪستان جي صوبي سنڌ ۾، ڏياري کي مختلف ثقافتي رنگن ۾ ملهايو ويندو آهي، مختلف علائقن ۾، ان جا مخصوص رسمون ۽ روايتون موجود آهن، مثلاً، هندو رام جي واپسي جي خوشي ۾ چراغ روشن ڪندا آهن ۽ ڪجھ علائقن ۾ ديوي درگا جي پوجا ڪندا آهن، هر علائقي جي خاصيت ان جي ثقافتي ورثي سان جڙيل آهي، نيپال ۾، ڏياري کي "تيهار” جي نالي سان سڏيو ويندو آهي.
هي هڪ اهم ڏھاڙو آهي جيڪو خاص طور تي خاندان جي اتحاد ۽ محبت جي علامت سمجهيو ويندو آهي، نيپال ۾ تيهار جي جشن دوران، مختلف ڏينهن تي مختلف رسمون ۽ روايتون ملهائيون وينديون آهن، جن ۾ ميڻ، چراغ روشن ڪرڻ، ۽ مٺائِي شامل آهن، انھي جو هڪ خاص ڏينهن ميڻ جو هوندو آهي، جنهن ۾ ماڻھون پنهنجي پالتو جانورن، خاص طور تي ڪتن، جي پوجا ڪندا آهن، انهن کي ميڻ بتيون، مٺائيون، ۽ خاص خوراڪ پيش ڪئي ويندي آهي، هي ريت انساني ۽ جانورن جي وچ ۾ محبت ۽ وفاداري کي اجاگر ڪري ٿي، انھي تهوار جو هڪ ٻيو اهم ڏينهن لڪشمي پوجا آهي، جيڪو خوشحالي جي ديوتا لڪشمي جي پوجا لاءِ مخصوص آهي، ان ڏينهن، گهرن ۾ چراغ روشن ڪيا ويندا آهن، ۽ ھندو نيڪي ۽ خوشحالي جي طلب لاءِ خاص پوجا ڪندا آهن، ديپاولي جو جشن صرف پاڪستان ڀارت ۽ نيبال ۾ محدود ناهي، ٻين ملڪن ۾ به، جتي هندو آبادي موجود آهي، ان جو جشن ملهائيو ويندو آهي، مثلاً، انڊونيشيا، ملائيشيا، ۽ فجي ۾ به، مقامي ثقافتي رنگن سان گڏ ڏياري جو جشن ملهائڻ جو رواج آهي، ان ڏيوالي جشن ۾ شامل ٿيڻ سان، نه صرف مذهبي اصولن جو احترام ٿئي ٿو، پر ان سان گڏ سماجي تبادلو، اقتصادي بحالي، ۽ ثقافتي ورثي کي به محفوظ رکڻ ۾ مدد ملندي آهي، ان طرح، ڏياري نه صرف هڪ تهوار آهي، پر ان جي پٺتي هڪ گهري ۽ معنيٰ خيز ثقافت موجود آهي، ڪا اسان کي ٻڌائي ٿي ته روشني هميشه ظلمت تي فتح حاصل ڪري سگهي ٿي.