وفاقي محتسب جو ادارو چئن ڏهاڪن کان وڌيڪ عرصي کان ڪم ڪري رھيو آھي. پنھنجي ڊگهي سفر دوران ھي ادارو مثالي جذبي ۽ لگن سان عام ماڻھو خاص طور تي پٺتي پيل عوام جي خدمت ڪندڙ غريب ماڻهن جي عدالت طور اڀري آيو آهي. مرڪزي آفيس، اسلام آباد کان علاوه، هن وقت سڄي ملڪ جي مختلف 25 شهرن ۾ وفاقي محتسب جون ذيلي آفيسون آهن، جيڪي بدانتظامي جي متاثرن کي مفت ۽ تڪڙو انتظامي انصاف فراهم ڪري رھيون آھن. هي ادارو، محتسب جي بنيادي قدرن کي برقرار رکندي، شفافيت ۽ جوابدهي تي يقين رکي ٿو، سھولتن ۽ رعايتن کان محروم ماڻهن جي خدمت ان جي خاص سڃاڻپ آھي. رهنمائي ھن جو اصول رهيو آهي. وفاقي محتسب گذريل سالن ۾ پنهنجي ڪارڪردگي ۽ افاديت کي وڌائيندي شڪايتن جي حل جي طريقيڪار کي بهتر بڻائڻ لاءِ ڪيترائي قدم کنيا آهن، جنهن مطابق تحقيق، جاچ، تشخيص، جائزو ۽ فيصلن تي عمل ڪرائڻ وغيره تي خاص ڌيان ڏنو ويندو آهي.
سال 2024 دوران، شڪايتن جو تعداد 17 سيڪڙو اضافي سان ھڪ لک 94 ھزار 106 کان وڌي ڪري 2 لک 26 ھزار 372 ٿي ويو. جڏهن ته فيصلن جو تعداد 2 لک 23 ھزار 198 جي بلند سطح تي رھيو.جنھن مطابق سال 2023 ۾ ھڪ لک 93 ھزار 30 شڪايتن جي ڀيٽ ۾ سال 2024 ۾ 16 سيڪڙو اضافو ٿيو. فيصلن تي عمل جي شرح ۾ بھ خاصو اضافو ٿيو، جيڪو سال 2023 جي 85.70 سيڪڙي جي ڀيٽ ۾ سال 2024 ۾ 93.21 سيڪڙو تائين پھچي ويو.سال 2024 دوران شڪايت ڪندڙن کي 8.22 ارب رپين برابر رليف فراهم ڪيو ويو، جڏهن ته 2023 ۾ شڪايت ڪندڙن کي 4.9 ارب ھو.
شڪايتن جو وڌندڙ تعداد، حقيقت ۾،سڄي ملڪ ۾ نيون علائقائي آفيسون کولڻ، کليل عدالتون منعقد ڪرڻ، تڪرار جي غير حل (IRD) پروگرام شروع ڪرڻ، محتسب جي معائنو ڪندڙ ٽيمن جي مختلف سرڪاري ادارن جي دورن ڪرڻ ۽ جديد ٽيڪنالاجي جي استعمال سميت ٻين مثبت مختلف قدمن جو نتيجو آهي. وفاقي محتسب وٽ شڪايت داخل ڪرڻ لاءِ ڪنهن وڪيل جي ضرورت نھ ھوندي آھي ۽ نه ئي شڪايت ڪندڙن کي ڊگهي قانوني ڪارروائي کي منهن ڏيڻو پوندو آهي ڇاڪاڻ ته ڪيس 60 ڏينهن جي مقرر ڪيل مدت اندر حل ڪيا ويندا آهن. هتي شڪايت داخل ڪرڻ جو طريقو پڻ تمام سادو ۽ سولو آهي. آفيس ۾ ذاتي طور تي اچڻ کان سواءِ، پوسٽ، اي ميل يا موبائل ايپ ذريعي شڪايت آن لائن داخل ڪري سگهجي ٿي. ڪيس جي ٻڌڻي آن لائن پڻ ڪئي ويندي آهي، جنھن سان بزرگ يا غريب شڪايت ڪندڙن کي سفر جي پريشاني ۽ خرچ جي بچت ٿيندي آھي.وفاقي ادارن ۾ بدانتظامي بابت انفرادي شڪايتن کي نبيرڻ سان گڏ، هن آفيس سرڪاري ادارن ۾ گورننس جي مسئلن کي حل ڪرڻ لاءِ ڊگهي مدي جي سڌارن کي بھ متعارف ڪرائڻ جي ضرورت کي نظرانداز نه ڪيو آهي. ان مقصد لاءِ، ھن وقت تائين 80 مطالعا/رپورٽون تيار ڪيون ويون آهن، جن ۾ پينشن سڌارا، جيل سڌارا، قومي بچت، گهٽين ۾ ٻارن جا مسئلا وغيره جهڙن اهم شعبن تي ڌيان ڏنو ويو آھي. وفاقي محتسب جي ڪم جي نظام ۾ بهتري لاءِ جٽادار سڌارا پڻ متعارف ڪرايا پيا وڃن، جنهن جي نتيجي ۾ هي ادارو نظام ۾ بهتر تبديليون متعارف ڪرائڻ جي هڪ طاقتور علامت بڻجي چڪو آهي ۽ هاڻي صرف شڪايتن جي ازالي جو دفتر نه پر ملڪ ۾ سٺي حڪمراني جو معمار آهي.ھن اداري سڄي دنيا ۾ محتسب ۽ ٽياڪڙ ادارن جي لاءِ UNGA ٺھرائين 79/177 ۾ ڏنل رھنما اصولن تي عمل ڪرڻ کان علاوھ پيرس ۽ وينس اصولن جي روشني ۾عالمي طور تي تسليم ٿيل معيارن سان هم آهنگ ڪيو آهي،
ٻارن جي حقن جي حفاظت جي پڪي ارادي جو اظھار وفاقي محتسب،پاران ٻارن لاءِ ڪمشنر جي مقرري سان ٿئي ٿو. جيڪو ملڪ ۾ ٻين اسٽيڪ هولڊرز سان گڏجي ڪم ڪري ٿو ته جيئن ٻارن جي حقن جي مسلسل وڪالت ڪري سگهجي. شڪايتون ڪمشنر فار چلڊرن زينب الرٽ رسپانس اينڊ ريڪوري ايڪٽ 2 جي نفاذ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو، جيڪو قانوني ڍانچي کي جديد چئلينجن سان هم آهنگ ڪندي ٻارن جي حفاظت ۽ ڀلائي کي محسوس ٿيندڙ خطرن کي منهن ڏيڻ لاءِ هڪ مضبوط طريقو فراهم ڪري ٿو. وفاقي محتسب سيڪريٽريٽ ۾ سمنڊ پار پاڪستانين جي مسئلن جي حل ڪرڻ جي لاءِ ”شڪايت ڪمشنر بابت اوور سيز پاڪستانيز“ جو دفتر خدمتون انجام ڏئي رھيو آھي.جيڪو اوورسيز پاڪستانيز کي درپيش انفرادي شڪايتن ۽ نظامي مسئلن کي حل ڪرڻ لاءِ هڪ ادارتي فريم ورڪ فراهم ڪري ٿو. اوورسيز پاڪستانين ۽ انهن جي خاندانن جي سهولت لاءِ وفاقي محتسب جي هدايت تي ملڪ جي سڀني بين الاقوامي هوائي اڏن تي قائم ڪيل "ون اسٽاپ ڪنويينسي سينٽرز” کان علاوه سڀني پاڪستاني مشنز ۾ فوڪل پرسن مقرر ڪيا ويا آهن.تھ جيئن اھي اوورسيز پاڪستانين کي پيش ايندڙ مسئلا ذاتي طور تي ٻڌي حل ڪن.
وفاقي محتسب جو ادارو رياست جي آئيني ذميوارين کي پورو ڪرڻ ۾ پنهنجا قانوني فرض مڪمل طور تي ادا ڪري رهيو آهي. هن وقت تائين 23 لک کان وڌيڪ خاندان ان جي خدمتن مان فائدو حاصل ڪري چڪا آهن، جيڪو ان کي اعتماد جو ماحول فراهم ڪري ٿو.مطلب تھ ھي ادارو محتسب جي تصور جي بنيادي ۽ حتمي مقصد، يعني گڊ گورننس سٺي جي قيام کي ذهن ۾ رکندي، حڪومتي ادارن يا ان جي ملازمن جي ھٿان انتظامي بدسلوڪي، امتيازي سلوڪ، استحصال، غفلت ۽ نااهلي کي منهن ڏيندڙن کي انتھائي شفاف طريقي سان مفت ۽ تڪڙو رليف فراھم ڪري رھيو آھي.
