سنڌ حڪومت جو مقصد جڏهن Sindh Job Portal جهڙي ڊجيٽل شروعات سان نوجوانن لاءِ سرڪاري نوڪرين تائين رسائي آسان، منصفاڻِي ۽ شفاف بڻائڻ هو، تڏهن اميد اها هئي ته هڪ اهڙو نظام تيار ٿيندو جيڪو سفارش، رواداري ۽ غيرضروري رنڊڪن کان پاڪ هجي. بدقسمتي سان، حقيقت ان جي بلڪل ابتڙ ٿي پئي آهي؛ اڄ اهو پورٽل ڪيترن ئي نوجوانن لاءِ پريشاني، مايوسي ۽ بي اعتمادي جو سبب بڻجي چڪو آهي. پورٽل تي رکيل غير منطقي شرط، فني خرابيون، ورجايل مهارتن جون لسٽون ۽ سپورٽ سسٽم جو غير سنجيده رويو انهن مسئلن کي وڌيڪ سنگين بڻائي رهيا آهن، ۽ اها ڳالهه هزارين اميدوارن جي شڪايتن مان واضح ٿئي ٿي ته صورتحال معمولي ناهي.
اهليت جا معيار اهڙا رکيا ويا آهن جيڪي بنيادي تعليمي منطق سان ٽڪرائين ٿا. دلچسپ ۽ حيرت انگيز ڳالهه اها آهي ته چار ساله ڪمپيوٽر جي ڊگري رکندڙ نوجوان کي صرف ان ڪري نااهل قرار ڏيڻو پوي ٿو ته سندس انٽرميڊيئٽ هو، جڏهن ته انٽرميڊيئٽ ناهي. اهڙيون شرطون نه صرف غير سائنسي محسوس ٿين ٿيون، پر اعليٰ تعليم جي حيثيت کي گهٽ سمجهڻ جو نتيجو به آهن ــ جڏهن ڪنهن وٽ اعليٰ سطحي ڪمپيوٽر تعليم موجود آهي ته کيس بنيادي ڪمپيوٽر پوسٽن لاءِ نااهل قرار ڏيڻ غير منطقي ۽ غير منصفاڻو آهي. هي رواج نه صرف اهل اميدوارن کي موقعن کان محروم ڪري ٿو پر پورٽل جي بنيادي مقصد کي به ڇڏي ٿو.
حيرت انگيز طور اهو به ڏسڻ ۾ اچي ٿو ته پورٽل بنيادي ڪمپيوٽر سرٽيفڪيٽن جهڙي ڏکي ضرورت کي لازمي بڻائي ٿو، جڏھن اميدوار وٽ چار سالن جي جامع ڪمپيوٽر ڊگري موجود هجي. MS Office، Basic Computer Course، Office Automation يا Six-Month Computer Course جهڙا سرٽيفڪيٽ اڄ جي تعليمي منظرنامي ۾ انتهائي بنيادي سطح جي قابليتن ۾ شمار ٿين ٿا، ۽ اعليٰ تعليمي ادارا اهي مهارتون پنهنجي نصاب جو حصو بڻائيندا آهن. اهڙي طرح جون گهرجون نوجوانن کي بيوقوف بڻائين ٿيون ته هو اضافي سرٽيفڪيٽ حاصل ڪرڻ لاءِ وسيلن کي خرچ ڪن، جڏهن ته انهن وٽ اڳ ۾ ئي ضروري قابليت موجود هجي.
فني ناڪاميون ۽ سسٽم جون خاميون شايد سڀ کان وڌيڪ تشويش جو سبب آهن. اميدوار پنھنجا دستاويز اپلوڊ ڪرڻ باوجود سسٽم تي جو پيغام ڏسي رهيا آهن؛ ڪيترن ئي صورتن ۾ اهل هجڻ باوجود “You are not eligible” واري پيغام جي سامھون ٿيڻ جا واقعا رپورٽ ٿي چڪا آهن؛ پروفائيل مڪمل ٿيڻ کان پوءِ بعضه سرٽيفڪيٽ غائب ٿي وڃن ٿا ۽ مهارتون شامل ڪيل هجڻ باوجود سسٽم انهن کي قبول نٿو ڪري. غير سرڪاري انگن اکرن موجب گذريل مهينن ۾ 27 کان 32 سيڪڙو اميدوارن کي صرف فني خرابين جي بنا تي رد ڪيو ويو، جيڪي انگ اکر پنهنجي جاءِ تي تمام سنگين آهي ۽ پورٽل جي قابل اعتبار ٿيڻ جي صلاحيت تي سوال اٿارين ٿا.
ڪجهه اهڙيون غلطيون جو سبب پورٽل جي اندر موجود مهارتن جي ورجايل ۽ غير منظم لسٽن سان به جُڙيل آهي. هڪجهڙيون مهارتون مختلف نالن هيٺ ورجايل طور موجود آهن جيئن MS Office Certification، Microsoft Office Course، 6-Month Office Automation ۽ Office Management Skills ــ جيڪي حقيقت ۾ هڪ ئي قابليت جا مختلف روپ آهن. اهڙو غير منظم ڊيزائن اميدوارن کي مونجهارو ۾ وجهي ٿو، اضافي ۽ غيرضروري سرٽيفڪيشن حاصل ڪرڻ تي مجبور ڪري ٿو ۽ سٺو استعمال ڪندڙ تجربو ختم ڪري ٿو.
جڏهن نوجوان پورٽل جي حمايت واري نظام جي مدد وٺڻ جي ڪوشش ڪندا آهن، تڏهن به اڪثر جواب غير سنجيده ۽ ذميواري کان پري نظر ايندا آهن. سپورٽ ٽيم جا جواب اڪثر اھڙي نوعيت جا هوندا آهن ته "Criteria concerned department مقرر ڪيو آهي، اسان ڪجهه نٿا ڪري سگهون.” اهڙو رويو شڪايت حل ڪرڻ بدران ذميواريءَ مان گُھٻرائڻ وانگر لڳي ٿو. جيڪڏهن مسئلو فني آهي ته ٽيڪنيڪل ٽيم کي ان کي حل ڪرڻو پوندو؛ جيڪڏهن معيار غير منطقي آهن ته انهن جو نظرثاني لازمي آهي. ٻنهي صورتن ۾ عملي ۽ شفاف ڪارروائي جي گهري ضرورت آهي، پر هاڻي تائين ڪا به باقاعدي يا اثرائتي قدمن جي نشاندهي نه ٿي ملي.
انهن خامين جو سنگين انساني ۽ سماجي اثر واضح آهي. مختلف رپورٽن ۽ شڪايتن جي بنياد تي اندازو آهي ته تقريباً 70 سيڪڙو اميدوار گهٽ ۾ گهٽ هڪ فني مسئلي کي منهن ڏنو آهي؛ جڏهن ته لڳ ڀڳ 30 سيڪڙو اهل اميدوار غلط نااهلي جي ڪري موقعن کان محروم ٿي رهيا آهن. ڪيترائي اهڙا نوجوان آهن جيڪي پوسٽن جي اشاعت جي باوجود سسٽماتي خللن سبب درخواست جمع ڪرائي نٿا سگهن. جڏهن سرڪاري سطح تي ڪنهن کاتي يا آفيسر طرفان هن معاملن جي شفاف جاچ جو اعلان به ناهي ڪيو ويو، ته نوجوانن جي روزگار لاءِ اڳ ۾ ئي ڏکيو منظرنامو وڌيڪ ڏکيو بڻجي وڃي ٿو.
اصل ۾، پورٽل جو بنيادي مقصد شفافيت، هڪجهڙا معيار ۽ سفارش کان پاڪ ڀرتي مهيا ڪرڻ هو، پر موجوده عملداري ان مقصد جي برعڪس ڪم ڪري رهي آهي؛ هي نظام مونجهارو، ناانصافي ۽ نااميدي جو مرڪز بڻجي رهيو آهي. جيڪڏهن فوراً قدم نه کنيا ويا ته پورٽل پنهنجو اصلي مقصد وڃائي هڪ اهڙو اداري طور ڄاڻايو ويندو جيڪو نوجوانن جي اميدن سان ڪو به انصاف نٿو ڪري. ان جي نتيجي ۾ نه رڳو نوڪري جي مارڪيٽ متاثر ٿيندي، پر نوجوانن جي سرڪاري نظام تي اعتماد به ڪمزور ٿيندو.
ماهرن، آءِ ٽي پروفيشنلز ۽ تجزياڪارن جي تجويز اها آهي ته پورٽل کي فوري ۽ منظم سنڀال جي ضرورت آهي: اهل هجڻ جا معيار پروفيشنل طريقي سان ٻيهر ترتيب ڏنا وڃن، اعليٰ تعليم کي گهٽ تعليم تي ترجيح ڏني وڃي، پورٽل جي فني خرابيءَ جو مڪمل آڊٽ ڪرائي شواهد جي بنياد تي حل ڪيا وڃن، ورجايل مهارتن جي فهرست کي معياري ۽ ترتيب وار فارميٽ ۾ آندو وڃي ۽ سپورٽ سينٽر کي شڪايتن جا حل فراهم ڪرڻ جي ذميواريءَ سان تربيت ڏني وڃي. ان کان علاوه، شفاف ڳڻپ ۽ باقاعده جاچ لاءِ اوومبڊسمين جهڙا آزاد ادارا به شامل ڪيا وڃن ته عوام جو اعتماد ٻيهر حاصل ٿي سگهي.
سنڌ جي نوجوانن لاءِ روزگار اڳ ئي وڏو چئلينج آهي؛ اهڙي حساس لمحي تي جيڪڏهن سرڪاري پورٽل به رڪاوٽون پيدا ڪري، ته مستقبل وڌيڪ ڏکيو ٿي پوندو. وقت اچي ويو آهي ته لاڳاپيل اداري ۽ حکومت پورٽل جي خامين کي سنجيدگي سان درست ڪن؛ معيارن کي منطقي بڻائين، فني خرابيءَ کي ختم ڪن ۽ نوجوانن کي اهو يقين ڏين ته سرڪاري نظام انهن سان انصاف ڪندو. ان بغير Sindh Job Portal پنهنجن شروعاتي وعدن تي پورا نه لهي سگهندو ۽ هزارين اميدوارن جو مستقبل خطري ۾ رهندو.
