سنڌ جي سماجي، سياسي ۽ معاشي حالتن ۾ سرڪاري ملازمن جو ڪردار هميشه بنيادي رهيو آهي. ڪنهن به رياست جو انتظامي ڍانچو انهن ملازمن کان سواءِ مڪمل نٿو ٿي سگهي. پر جڏهن اهو ئي طبقو پنهنجي جائز حقن کان محروم رهي ٿو، تڏهن نه صرف انتظامي ڪارڪردگي متاثر ٿئي ٿي پر سماج ۾ بيچيني ۽ بي اعتمادي به وڌي وڃي ٿي. سنڌ ايمپلائينز اتحاد جي تحريڪ به ساڳئي پس منظر ۾ اڀري آهي، جيڪا هن وقت سنڌ جي انتظامي ڍانچي ۽ سياسي ماحول ۾ هڪ وڏو سوال بڻجي چڪي آهي: ڇا هي اتحاد پنهنجا مطالبا منظور ڪرائڻ ۾ ڪامياب ويندو؟
هن سوال جو جواب سڌو ۽ سادو ناهي، ڇو ته ان جي پويان ڪيترائي پاسا، عنصر ۽ حقيقتون ڳنڍيل آهن. سڀ کان پهرين ته اتحاد جا مطالبا بلڪل واضح ۽ جائز آهن. اهي مطالبا پگهارن ۾ وفاقي ملازمن جي برابر واڌ، الائونسز ۾ انصاف، پروموشن جي نظام ۾ شفافيت، پينشن سسٽم ۾ سڌارا ۽ روزاني اجرت تي ڪم ڪندڙ مزدورن جي ريگيولرائيزيشن سان تعلق رکن ٿا. اهي سڀ مطالبا ڪنهن به مهذب معاشري ۾ غير معمولي ناهن. پر سنڌ حڪومت اڪثر ڪري مالي بحران کي جواز بڻائي ٿي.
جيڪڏهن موجوده سياسي ۽ معاشي صورتحال تي نظر وجهجي ته پاڪستان هن وقت تاريخ جي سخت ترين مالي بحران مان گذري رهيو آهي. آءِ ايم ايف جون شرطون، ڊالر جي وڌندڙ قيمت، مهانگائيءَ جا طوفان ۽ غير يقيني سياسي ماحول حڪومت کي ايترو ته دٻائي ڇڏيو آهي، جو هو وڏين مالي ذميدارين کان گهٻرائين ٿا. پر سوال اهو آهي ته جڏهن اعليٰ آفيسرن کي وڏا الاونسس، گاڏيون، بيروني دورا ۽ وڏا منصوبا ڏئي سگهجن ٿا، ته پوءِ عام ملازم لاءِ ڇو نه؟ هيءَ ئي بي انصافيءَ جي بنياد آهي جنهن تي اتحاد جو احتجاج بيٺل آهي.
سنڌ ايمپلائينز اتحاد پنهنجي جدوجهد ۾ عوامي سهڪار حاصل ڪرڻ ۾ ڪامياب رهيو آهي. هر ماڻهو ڄاڻي ٿو ته جڏهن استاد مطمئن هوندو ته تعليم بهتر ٿيندي، جڏهن نرس ۽ ڊاڪٽر خوشحال هوندا ته علاج به وڌيڪ بهتر ٿيندو، جڏهن ڪلارڪ ۽ ٻين لوئر اسٽاف کي سک ملي ته آفيسن جو ڪم تيز ٿيندو. تنهنڪري عوامي سطح تي هن تحريڪ کي وڏي همدردي حاصل آهي. ميڊيا، خاص ڪري سوشل ميڊيا، هن تحريڪ کي هر ڳوٺ ۽ شهر تائين پهچائي ڇڏيو آهي، جنهن ڪري حڪومت تي دٻاءُ وڌيو آهي.پر ساڳي وقت حڪومت جون حڪمت عمليون به واضح آهن. ڪيترائي ڀيرا احتجاج ڪندڙ ملازمن کي پوليس ڪارروائين سان روڪيو ويو، قيادت ۾ ورهاست آڻڻ جون ڪوششون ڪيون ويون، ڪجهه اڳواڻن کي مراعتون ڏئي خاموش ڪرايو ويو. اهڙيون رنڊڪون اڳ به ٻين تحريڪن کي ڪمزور ڪري چڪيون آهن. پر تاريخ ٻڌائي ٿي ته 1972ع ۾ سرڪاري ملازمن جي وڏي تحريڪ، 1980ع ۾ ڊاڪٽرن جون هڙتالون، 2007ع ۾ نرسن جي احتجاج، ۽ 2010ع ۾ ڪلارڪن جي ريلين جي نتيجي ۾ حڪومت کي جزوي يا مڪمل طور تي مطالبا مڃڻا پيا. اهو ڏيکاري ٿو ته حڪومت ڪيترو به وقت گذارڻ جي ڪوشش ڪري، پر آخرڪار تحريڪ جو نتيجو ضرور نڪري ٿو.
هاڻي سوال اهو آهي ته موجوده دور ۾ ڇا صورتحال مختلف آهي؟ ها، ڪجهه پاسن کان مختلف آهي. ملڪ جي معاشي صورتحال سخت آهي، حڪومت ۽ وفاق وچ ۾ ڇڪتاڻ آهي، بجيٽ جون حدون تنگ آهن، ۽ سياسي حالتون غير يقيني آهن. پر ساڳي وقت حڪومت چونڊن جي تياري ۾ آهي، ۽ اهڙي وقت ۾ عوامي دٻاءُ وڌيڪ اثرائتو ٿيندو آهي. جيڪڏهن سنڌ ايمپلائينز اتحاد پنهنجي احتجاج کي پرامن، منظم ۽ ڊگهي عرصي تائين جاري رکندو ته حڪومت کي مجبور ٿي ڪجهه نه ڪجهه مڃڻو پوندو. ڪاميابيءَ جا امڪان انهن ڳالهين تي ڀاڙين ٿا: اتحاد جي مضبوطي، قيادت جي ايمانداري، عوامي سهڪار ۽ سياسي حالتن تي. جيڪڏهن اتحاد اندر اختلاف پيدا ٿيا ته حڪومت لاءِ آسان ٿي ويندو ته هو مطالبن کي وڌيڪ لٽڪائي ڇڏي. پر جيڪڏهن سڀ گڏ رهيا ته حڪومت وٽ ڪو به آپشن نه رهندو سواءِ ان جي ته هو مطالبن کي تسليم ڪري. آخر ۾ اهو چئي سگهجي ٿو ته سنڌ ايمپلائينز اتحاد لاءِ رستو آسان ناهي، پر ناممڪن به ناهي. حڪومت ڪيترو به وقت وٺي، پر جيڪڏهن ملازم پنهنجي حقن لاءِ پرامن ۽ پرعزم رهيا ته ڪاميابي دير سان ئي صحيح، پر يقيني آهي. تاريخ ٻڌائي ٿي ته انصاف کي روڪيو سگھجي ٿو پر ختم ڪري ن ٿو سگھجي. سنڌ ايمپلائينز اتحاد جي جدوجهد به ساڳي حقيقت جو تسلسل آهي، جنهن جو انجام آخرڪار حقن جي تسليم ٿيڻ ۾ ئي نڪرندو.
