وزيراعظم شهباز شريف هڪ اهڙي ماحول ۾ وري اپوزيشن سان ڳالهين تي راضپو ظاهر ڪيو آهي، جڏهن پاڪستان تحريڪ انصاف جي اڳواڻيءَ ۾ ٺهيل ’تحريڪ تحفظ آئين پاڪستان‘ 8 فيبروري تي ملڪگير هڙتال جو اعلان ڪيو آهي ۽ وفاقي حڪومت جا نمائندا چئي رهيا آهن ته 8 فيبروري تائين ڪنهن کي به عمران خان سان ملڻ جي اجازت نه ڏني ويندي، جڏهن ته تحريڪ انصاف واضح ڪري چڪي آهي ته عمران خان سان ملاقات کانسواءِ ڪا به سياسي اڳڀرائي ممڪن ناهي.
هاڻوڪي حڪومت عمران خان سان ملاقات تي پابندي کي هڪ انتظامي هٿيار طور استعمال ڪري رهي آهي، جنهن جو هڪ ئي مقصد اهو آهي ته عمران خان جو ڪو به سياسي بيان سامهون نه اچي. حڪومت جو موقف آهي ته هڪ سزا يافته قيدي کي جيل اندر سياسي گفتگو ڪرڻ ۽ احتجاج لاءِ پيغام پهچائڻ جي اجازت نٿي ڏئي سگهجي. پر حڪومت جو اهو رويو ملڪ جي سياسي فضا کي وڌيڪ تڪرار ڏانهن ڌڪي رهيو آهي. هفتي جي آخر ۾ تحريڪ انصاف جي قومي ڪانفرنس ۾ به هن پس منظر ۾ شديد غصي جو اظهار ڪيو ويو. حڪومت عمران خان جي سياسي حيثيت کي غير مؤثر ڪرڻ چاهي ٿي، جڏهن ته عمران خان جون ڀينرون، پٽ ۽ پي ٽي آءِ جا اڳواڻ لڳاتار پروپيگنڊا ڪري رهيا آهن ته عمران خان کي قيدِ تنهائي ۾ رکيو ويو آهي ۽ کيس بنيادي سهولتون به حاصل ناهن. عمران خان جي پٽن ته برطانيا ۾ انٽرويو ڏيندي اهو به دعويٰ ڪيو ته کيس ڦاسيءَ جو انتظار ڪندڙ قيدين واري ننڍڙي ڪوٺڙي ۾ رکيو ويو آهي ۽ کيس گندو پاڻي پيئڻ لاءِ ڏنو وڃي ٿو. اهي حالتون هوندي به وزيراعظم شهباز شريف ڪابينا اجلاس ۾ هڪ ڀيرو ٻيهر اپوزيشن سان ڳالهين جي آڇ ڪئي. هن چيو ته ”اسان سڀني سياسي جماعتن سان ڳالهين لاءِ تيار آهيون، پر سياسي ڊائلاگ جي نالي تي ملڪ ۾ بدامني پيدا ڪرڻ جي ڪوشش ڪامياب نه ٿيڻ ڏبي. حڪومت پاڪستان ترقي، خوشحالي ۽ سياسي هم آهنگي لاءِ پرامن ڊائلاگ جي اصولي موقف تي قائم آهي. ڪيترائي ڀيرا ڳالهين جي آڇ ڪري چڪا آهيون، پر ڳالهين کي بليڪ ميلنگ يا بدامني پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻائڻ جي اجازت نه ڏينداسين.“
ان ئي دوران عليمه خان ٻيهر پنهنجي ڀينرن ۽ ساٿين سان گڏ اڊياله جيل وڃڻ جي ڪوشش ڪئي، پر کين روڪيو ويو. پوءِ هميشه وانگر اڊا چوڪ تي دھرڻو تاڪيو، پر پوليس ان کي به ختم ڪرائي ڇڏيو. حڪومت هن قدمن جو ڪو مضبوط قانوني جواز ڏيان نٿي سگهي، پر سياسي بيانن ۾ اهو چيو وڃي ٿو ته عمران خان کي هڪ قيدي جي حيثيت ۾ سياسي سرگرمين ۽ احتجاجي منصوبابندي جي اجازت نه ڏني ويندي. هي معاملو اڃا تائين اسلام آباد هاءِ ڪورٽ ۾ باقاعدي طور نه آيو آهي ته ڏسجي ته عدالت اهڙي يڪطرفي پابندي بابت ڇا چوي ٿي.
اسلام آباد هاءِ ڪورٽ هن سال جي شروعات ۾ هفتي ۾ ٻن ڏينهن لاءِ اهلِ خاندان ۽ وڪيلن کي عمران خان سان ملاقات جي اجازت ڏني هئي. تحريڪ انصاف هن بنياد تي حڪومت کي توهينِ عدالت جي مرتڪب قرار ڏئي ٿي، پر عدليه اڃا هن صورتحال جو سنجيدگي سان جائزو نه ورتو آهي. عدالتي خاموشي جي ڪري پي ٽي آءِ اهو به دعويٰ ڪري رهي آهي ته 26هين ۽ 27هين آئيني ترميم جي ذريعي عدالتن کي غير مؤثر ۽ ناقابلِ اعتبار بڻايو ويو آهي. انهن حالتن ۾ ڪيترائي معتبر سياسي اڳواڻ جيتوڻيڪ موجوده بحران مان نڪرڻ لاءِ سياسي مڪالمو ئي واحد رستو قرار ڏين ٿا، پر حڪومت ۽ پي ٽي آءِ جي هٺ ڌرمي سبب ڳالهين جون ڪوششون ناڪام ٿي وڃن ٿيون. لاهور ۾ ’خواجه رفيق شهيد ڪانفرنس‘ ۾ به ڳالهين جي ضرورت تي زور ڏنو ويو. ٻن ڏينهن اڳ پي ٽي آءِ جي قومي سياسي ڪانفرنس ۾ به ميٿاقِ جمهوريت ۽ ڳالهين جا آواز ٻڌڻ ۾ آيا. حتيٰ جو محمود خان اچڪزئي به سخت تقرير ڪرڻ باوجود ڳالهين جو در کليل رکڻ جي خواهش ظاهر ڪئي. پر ڪانفرنس جي پڄاڻيءَ تي جاري ٿيل اعلاميي ۾ ڳالهين بدران ملڪگير هڙتال جو اعلان ڪيو ويو. ساڳئي وقت عمران خان به ’ايڪس‘ تي پيغام ڏئي احتجاج جي تيارين جو حڪم ڏنو ۽ ”شهادت لاءِ تياري“ جو ذڪر ڪري پنهنجي حامين ۾ جذبات اڀارڻ جي ڪوشش ڪئي.
ڪابينا ۾ ڳالهين جي آڇ جي آڙ ۾ وزيراعظم جي خبرداري به شايد عمران خان جي سخت بيان ۽ 8 فيبروري جي احتجاجي اعلان جو جواب هئي. ظاهر آهي ته حڪومت ۽ اپوزيشن ڳالهين کي به سياسي پوائنٽ اسڪورنگ جو اوزار بڻائي رهيا آهن. حڪومت بنا شرط ڳالهين ذريعي صورتحال ٿڌي ڪرڻ چاهي ٿي، جڏهن ته پي ٽي آءِ ڳالهين کان اڳ ئي ڪجهه مطالبا منوانا چاهي ٿي. اڳ به ڳالهين جو عمل تحريڪ انصاف جي شرط رکڻ سبب ٽٽي ويو هو. هاڻ به عمران خان سان ملاقات کي ڳالهين کان اڳي شرط بڻايو پيو وڃي. عليمه خان چئي رهي آهي ته عمران خان سان ملاقات بند ڪري ڳالهين جي ڳالهه بي معنيٰ آهي. ڪجهه صحافن موجب هن اهو به چيو ته جيڪڏهن ڳالهين ڪرڻيون آهن ته ”جنهن وٽ اصل طاقت آهي، انهن کي پتو آهي ته عمران خان ڪٿي آهي.“ يعني هوءَ چوي ٿي ته ڳالهه سڌي فوج سان ٿي سگهي ٿي، حڪومت غير متعلق آهي. جڏهن ته فوج چئي چڪي آهي ته هو ڪنهن به سياسي پارٽي سان سڌي ڳالهه نه ڪندي.
ملاقات لاءِ ٻن ڳالهين جي ضرورت آهي: هڪ ٻئي لاءِ احترام ۽ ڳالهين لاءِ واضح ايجنڊو. پر ٻنهي پاسن کان اها سنجيدگي نظر نٿي اچي. لڳي ٿو پي ٽي آءِ ٻيهر احتجاج ذريعي طاقت آزمائڻ چاهي ٿي ۽ حڪومت به بغير پنهنجو اقتدار ۽ قوت نرم ڪرڻ جي ڪا رعايت ڏيڻ لاءِ تيار ناهي. حقيقت ۾ وزيراعظم کي ڌمڪين بدران اعتماد جو ماحول پيدا ڪرڻ گهرجي هو. جڏهن تائين عمران خان بابت ڪجهه لچڪ ۽ شايد وچ ڌاري چونڊن جي اشارن تي ڳالهه نه هوندي، ڳالهين جا دعوٰي بي معنيٰ رهندا. رياستي طاقت تي غير ضروري ڀروسو ڪرڻ بدران حڪومت کي مصالحت لاءِ سازگار ماحول پيدا ڪرڻ گهرجي، نه ته ميثاق جمهوريت جا امڪان ختم ٿيندا ويندا.
وزيراعظم شهباز شريف هڪ اهڙي ماحول ۾ وري اپوزيشن سان ڳالهين تي راضپو ظاهر ڪيو آهي، جڏهن پاڪستان تحريڪ انصاف جي اڳواڻيءَ ۾ ٺهيل ’تحريڪ تحفظ آئين پاڪستان‘ 8 فيبروري تي ملڪگير هڙتال جو اعلان ڪيو آهي ۽ وفاقي حڪومت جا نمائندا چئي رهيا آهن ته 8 فيبروري تائين ڪنهن کي به عمران خان سان ملڻ جي اجازت نه ڏني ويندي، جڏهن ته تحريڪ انصاف واضح ڪري چڪي آهي ته عمران خان سان ملاقات کانسواءِ ڪا به سياسي اڳڀرائي ممڪن ناهي.
