ثقافت جو هي ڊي اهو ڏينهن آهي جيڪو سنڌي ماڻهو جي دلين ۾ نه رڳو سُر، ڌُن ۽ رنگ ڀري ڇڏيندو آهي، پر سندن وجود کي صديون پراڻي تهذيب، ثقافت ۽ روايتن سان نئين سر جوڙي ڇڏيندو آهي. جڏهن به سنڌي ماڻهو اجرڪ اوڍين ٿا، ٽوپي پائين ٿا، پنهنجي ٻوليءَ ۾ ڳالهاين ٿا، پنهنجي ڌرتيءَ سان محبت جو اظهار ڪن ٿا، تڏهن اهو صرف روايتي آواز نه هوندو آهي، پر تاريخ سان ملاقات، تهذيب سان گفتگو ۽ پنهنجي وجود جي سڃاڻپ سان نئون عهد آهي. سنڌو ماٿري جيڪا انساني تمدن جي امڙ سڏجي ٿي، اها فقط مٽي نه آهي، اها ته روحاني خوشبو آهي جنهن ۾ انسانيت، محبت، سهپ ۽ سمجهه جا لاڏاڻا رهيل آهن. سنڌي ثقافت ڏينهن، اهو لمحو آهي جڏهن هي سڀ احساس گڏ ٿي ويندا آهن ۽ انسان پنهنجو پاڻ کي انهيءَ هير ۾ رهيل محسوس ڪندو آهي جيڪا هزارين ورهين کان اڄ تائين انساني دلين کي سلامتي، ڀائپي ۽ امن جو پيغام ڏئي رهي آهي.
سنڌي ثقافت جو ڏينهن پنهنجي ظهور ۾ ته فقط هڪ تاريخ آهي، پر پنهنجي معنى ۾ ڪيترن ئي صدين جو سفر آهي. اهو سفر موهن جي دڙي کان شروع ٿيندو آهي، جتي انساني تهذيب جا پهريان نقش وجود ۾ آيا، جتي ماڻهن جي سوچن ۾ محبت به هئي ته نظم به هو، جتي ماڻهو پنهنجي ماحول، پنهنجي معاشرت ۽ پنهنجي ماڻهن سان گڏجي هڪ تعمير ڪندڙ قوم جو روپ اختيار ڪيو. سنڌ جي ثقافت ان دور کان وٺي اڄ تائين پنهنجي سونهن، پنهنجي عظمت ۽ پنهنجي روحاني حسن کي برقرار رکيو آهي. اهو ئي سبب آهي جو جڏهن سنڌي ماڻهو ثقافتي ڏينهن ملهاين ٿا، ته هو رڳو ماضي کي ياد نٿا ڪن، پر ان ماضي مان روشني وٺي پنهنجي حال ۽ مستقبل لاءِ نئون رستو ٺاهين ٿا.
سنڌي سندر لباس، ٽوپي، اجرڪ، گهنڊ، ڪڙهايون، لوڪ ادب، موسيقي، ناٽڪ، ڪهاڻيون ۽ ٻولي، اهي سڀ انسان جي شعور سان ڳنڍيل شيون آهن. اجرڪ جا ڳاڙها ۽ نيرا رنگ صرف ڪپڙو نه آهن، اهي ته سوچ جو اظهار آهن، اهي ته تاريخ جي سرگذشت آهن، اهي صوفين جي پيغام، شاعرن جي تخليق ۽ ڪاريگرن جي محنت سان ڀريل هڪ ڪتاب آهن. جڏهن ڪو سنڌي شخص اها اجرڪ اوڍي ٿو، تڏهن اهو خود کي هڪ صديون پراڻي ورثي سان ڳنڍ محسوس ڪري ٿو. ٽوپي پنهنجي سادگي ۾ عجيب شان رکندي آهي، جنهن جا ٺٽوي نقش ماڻهن جي دلين ۾ به اهڙي نموني اُڪي رهيا آهن جيئن ڪنهن شاعر جي سٽون دل ۾ پختيون ٿي بيهن.
ثقافتي ڏينهن تي سنڌ جا شهر، ڳوٺ، دڙا، ۽ چوپڙيون سڀ ڪنهن هڪ سُر ۾ هم آواز ٿين ٿا. رستا خوشبوءِ سان مهڪجي وڃن ٿا، جتي نوجوان ٻانڀرو ناچن ٿا، گهوٽ وري پنهنجي ڌرتيءَ جي تاريخ کي پنهنجي آواز ۾ ڳائن ٿا، ٻارن جا چهرا مسڪراهٽن سان ڀرجي وڃن ٿا، ڇوڪريون سنڌي ڪڙهائي ۽ زيورن سان سُرهو منظر بڻجن ٿيون. اهو ڏينهن ماڻهن کي ياد ڏياري ٿو ته ثقافت فقط ماضيءَ جي شيءِ نه آهي، اها موجوده دور ۾ به اوتري ئي جيئري آهي، اوتري ئي حُسن سان ڀرپور آهي ۽ اوتري ئي قابلِ فخر آهي.
سنڌ جي تهذيب جو سڀ کان وڏو حسن ان جي انسان دوستي آهي. شاهه لطيف، سچل سرمست، بيدل، بيدل فقير ۽ ٻين صوفي بزرگن جو پيغام سنڌ جي ثقافت جو بنيادي رنگ آهي. هن ڌرتيءَ جا ماڻهو محبت کي پنهنجو مذهب ۽ مروت کي پنهنجي جاگير سمجهندا آهن. ثقافتي ڏينهن انهن عظيم ڏاهن جي ياد کي به تازو ڪري ڇڏيندو آهي، جن پنهنجي شاعريءَ، فڪر ۽ تعليم سان انسانيت جي راهه کي اُجرو ڪيو. شاهه لطيف پنهنجي بيتن ۾ جنهن سهپ، صبر ۽ محبت جو درس ڏنو آهي، اهو ئي سنڌي ثقافت جو اصل مرڪز آهي. اهو مرڪز اڄ به ماڻهن جي دلين ۾ اُجالو بڻجي موجود آهي.
ان ڏينهن جڏهن ماڻهو صوفي سرمدن جي ڪلام تي جهومي رهيا هوندا آهن، جڏهن شاهه جي رسالي جون سٽون هر طرف گونجي رهيون هونديون آهن، جڏهن ڌرتي پنهنجي رقص ۾ مگن هوندي آهي، تڏهن اهو منظر صديون پراڻي تهذيب جو وري ٻيهر زنده ٿيڻ لڳندو آهي. سنڌي ثقافت جو ڏينهن انسان کي اهو احساس ڏياري ٿو ته ڪهڙيءَ طرح هڪ قوم پنهنجي سڃاڻپ، پنهنجي ٻولي، پنهنجي ورثي ۽ پنهنجي فڪر کي زنده رکندي آهي. انهن ئي احساسن سان ڪڏهن هڪ شاعرن جا بيت زنده رهن ٿا، ڪڏهن فنڪارن جا ساز سڏ ڏين ٿا، ته ڪڏهن ماڻهن جي اکين ۾ محبت جون چمڪندڙ هلڪيون نظر اچن ٿيون.
سنڌي ثقافت جو هڪ وڏو حصو عورتن جي هٿن جو هنر به آهي. ڪڙهائي، سوئي ڌاڳو، ڀروار، رلي ٺاهڻ، ڪپڙي تي نقشنگاري ۽ روايتي زيورن ٺاهڻ اهي سڀ صرف هنر نه آهن، اهي عورتن جي تخليق، محنت ۽ محبت جو داستان آهن. اهو ڏينهن انهن هٿن جي به عزت ڪري ٿو جيڪي هن ڌرتيءَ جي ثقافتي ورثي کي نسلن تائين پهچائي رهيا آهن. جڏهن ڪنهن ماءُ پنهنجي ڌيءَ کي اجرڪ جا نقش سکائي ٿي، تڏهن اها فقط هنر منتقل نٿي ڪري، پر تاريخ جو هڪ پورو باب پنهنجي هٿن سان پنهنجي ايندڙ نسل جي حوالي ڪري ٿي.
سنڌي ثقافت جو ڏينهن دنيا کي اهو پيغام به ڏئي ٿو ته ثقافت انسانن کي جوڙيندي آهي، ٽوڙيندي نه آهي. جڏهن مختلف جنسون، مذهبن، ٻولين ۽ برادرين جا ماڻهو هڪ لباس، هڪ جشن ۽ هڪ محبت جي اظهار وسيلي گڏ ٿين ٿا، تڏهن انساني دلن ۾ فاصلا گهٽجڻ لڳن ٿا. سنڌي ثقافت جو سڀ کان وڏو ڪارنامو اهو آهي ته اها نفرت کي وڌڻ نه ٿي ڏئي، بلڪه محبت جي ندي کي هميشه وهندڙ رکي ٿي.
سنڌ جو تاريخي ورثو صرف وڏن شهرن تائين محدود ناهي. ڳوٺن ۾ ڪڏهن لوڪ داستان ٻڌڻ ۾ ايندا آهن، ته ڪڏهن ڪنهن پوڙهيءَ جي زبان مان سوين ورهين پراڻا قصا نڪرندا آهن، جيڪي ٻڌندڙ جي دل تي عجيب سحر ڇڏي ويندا آهن. ثقافتي ڏينهن انهن سڀني يادگيرين کي به زنده رکي ٿو. چانڊوڪي راتين ۾، مچ جي روشنيءَ ۾، سنڌي ماڻهن جون ڪهاڻيون ۽ گيت فقط تفريح نه هوندا آهن، اهي ته ثقافت جي زنده رهڻ جو ثبوت آهن.
سنڌي ثقافت جو بنيادي مقصد اهو آهي ته ماڻهو پنهنجي اصل سان جڙيل رهن، پنهنجي ٻوليءَ کي زنده رکن، پنهنجي قدرن کي مضبوط ڪن، پنهنجي تاريخ کي ياد رکن ۽ پنهنجي ڌرتيءَ جي خوشبو کي دنيا تائين پهچائن. هي ڏينهن ماڻهن کي اهو به ياد ڏياري ٿو ته ثقافت سدائين مضبوط ڪئي وڃي ٿي، جيڪڏهن ماڻهو ان سان فخر سان ناتا جوڙي رکن، نه ته تهذيبن کي گم ٿيڻ ۾ گهڻو وقت نه لڳندو آهي. خوشقسمتيءَ سان سنڌي ماڻهو پنهنجي ورثي سان ايترو لاڳاپيل آهن جو ثقافت جو هر نقش هر ڏينهن وڌيڪ روشن ٿي رهيو آهي.
هي ڏينهن سنڌ جي موسيقيءَ لاءِ به هڪ نئون ساهه بڻجي ايندو آهي. ڌنبور، يڪتارو، نائينڙ، الغوزو اهي سڀ ساز جڏهن هڪجهڙا ٿي وڄندا آهن تڏهن هوا ۾ هڪ اهڙو سُر پيدا ٿيندو آهي جيڪو ماڻهن جي روح کي ڇهندو آهي. موسيقي هر دور ۾ سنڌي ماڻهن جو ساٿي رهي آهي. غم ۾ به گيت، خوشي ۾ به گيت، جدائيءَ ۾ به گيت، ملڻ ۾ به گيت سنڌ جي ثقافت جي رونق موسيقيءَ سان وڌيڪ ٿي وڃي ٿي. سنڌي ماڻهن جي مهمان نوازي، محبت، گڏ رهڻ جي روايت ۽ امن واري سوچ هن ثقافت جي مرڪزي حيثيت رکن ٿا. ثقافتي ڏينهن انهن سڀني قدرن کي پڻ نمائيندو آهي. جڏهن ماڻهو رنگين لباسن ۾ هڪٻئي سان ملن ٿا، گڏجي بيهن ٿا، گڏجي کائن ٿا، گڏجي ڳائن ٿا، تڏهن تهذيب جو سڀ کان خوبصورت روپ نظر اچي ٿو.
سنڌي ثقافت جو ڏينهن انسان کي اهو به سيکاري ٿو ته ثقافت کي محفوظ ڪرڻ لاءِ رڳو هڪ ڏينهن ڪافي ناهي، پر هر ڏينهن ثقافتي هجڻ گهرجي. جڏهن محنت، ايمانداري، پيار، ڀائپي، سخا ۽ عزت زندگيءَ جو حصو بڻجندا آهن، تڏهن ثقافت پاڻمرادو زنده رهندي آهي. سنڌي ماڻهو انهن قدرن سان پنهنجون زندگيون گهارين ٿا ۽ پنهنجي ايندڙ نسلن کي به اهي قدر منتقل ڪن ٿا.
سنڌ جو مستقبل انهن ئي ماڻهن جي هٿ ۾ آهي جيڪي پنهنجي ماضيءَ کان روشني وٺي اڳتي وڌن ٿا. ثقافتي ڏينهن نوجوانن کي پڻ اهو سبق ڏئي ٿو ته جيستائين ٻولي، لباس، ريتون، ڪتاب، موسيقي ۽ تهذيب محفوظ آهن، اوستائين قوم مضبوط آهي. اهو ڏينهن نوجوانن ۾ جذبو پيدا ڪندو آهي ته هو پنهنجي سڃاڻپ کي نه وسارين، پر ان کي وڌيڪ شان سان دنيا آڏو پيش ڪن. سنڌي ڪلچر ڊي صرف جشن نه آهي، اها هڪ تحريڪ آهي تهذيب جي تحفظ جي تحريڪ، محبت جي واڌاري جي تحريڪ، علم ۽ ادب جي ٻيهر تجديد جي تحريڪ، ۽ انساني اتحاد جي تحريڪ. هي ڏينهن ماڻهن کي اهو يقين ڏياري ٿو ته جيڪڏهن ثقافت مضبوط آهي ته قوم به مضبوط آهي. ثقافت رڳو ناچ، گيت ۽ لباس ناهي، اها ته انسان جي حياتيءَ جو مڪمل فلسفو آهي.
سنڌ جي ثقافتي ڏينهن جو حقيقي جوهر ان محبت ۾ آهي جيڪا ماڻهو هڪٻئي لاءِ رکن ٿا، ان گڏيل احساس ۾ آهي جيڪو کين هڪ قوم بڻائي ٿو، ان روايت ۾ آهي جيڪا صديون پراڻي ورثي کي اڄ تائين ساهه ڏيئي رهي آهي، ۽ ان روحاني عليٰ ۾ آهي جيڪا سنڌي ماڻهن کي دنيا جي هر ٻُني قوم کان منفرد بڻائي ٿي. اڄ جڏهن سنڌي ڪلچر ڊي ملهائجي ٿي، تڏهن اهو فقط هڪ جشن جو ڏينهن ناهي، پر هيءَ اها علامتي گهڙي آهي جڏهن هڪ قوم پنهنجي ماضيءَ سان ملاقات ڪندي آهي، پنهنجو حال سمجهندي آهي ۽ پنهنجو مستقبل روشن ڪندي آهي. اهو ڏينهن هڪ وعدو آهي ته سنڌي تهذيب جو گيت نه رڪجندو، ثقافت جو ڏيئو نه وسرندو، ۽ محبت جو پيغام هميشه دلين تائين پهچندو رهندو.
