صدارتي چونڊن ۾ڊونلڊ ٽرمپ جي شاندار ڪاميابي بعد آمريڪا ۾ غير معمولي تبديليون اچڻ يقيني هيون. پر ڪنهن جي خيال ۾ نھ ھو تھ اقتدار ۾ ايندي ئي ايترو جلددي ھو دنيا جي سياسي منظرنامي تي ڇائنجي ويندو.
آمريڪا کي اڄ جن مسئلن کي منھن ڏئي رھيو آھي، ان ۾ گذريل ڪجهه ڏهاڪن دوران شدت پيدا ٿي آھي. هي اهو دور هو جڏهن چين آمريڪي منڊين تي قبضو ڪري رهيو هو ۽ عالمي ڏکڻ جون اڀرندڙ معيشتون آمريڪا جي معاشي مٿڀرائي جو دائرو سوڙھو ڪندي پئي ويون. ان دور جا آمريڪي صدر، ايندڙ بحران جو درست ادراڪ ۽ جرئتمنداڻا فيصلا نه ڪري سگهيا، نتيجي ۾ آمريڪا کي اڄ ھڪ کرب کان وڌيڪ جي واپاري خساري کي منهن ڏيڻو پئجي رھيو آهي. قومي قرض 35 کرب ڊالرز کان وڌي ويو آهي، جيڪو، جي ڊي پي جو 122 سيڪڙو آهي ۽ ان ۾ هر ٽن مهينن ۾ هڪ ارب ٽريلين ڊالر ج اضافو ٿي رهيو آهي. غور ڪرڻ جي ڳالھھ آهي ته ٽرمپ کان اڳ جا صدر ، اهي قدم ڇو نه کڻي سگهيا جيڪي صدر ٽرمپ هن وقت کڻڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي.
اڳواڻا آمريڪي صدر روايتي طريقي سان فيصلا ڪندا هئا. انهن جي ڪوشش ھوندي ھئي تھ ‘اسٽيٽس’ کي برقرار رکجي. وڏين ڪارپوريٽ ادارن جي مفادن کي عوامي مفاد جي تابع ڪرڻ کان پاسو ڪجي، واپاري خساري کي گهٽائڻ جي فيصلن جي امڪاني خطرن کان پاسو ڪجي ۽ سرد جنگ جي دور جي تڪرارن کي منطقي نتيجي تي پهچائڻ لاءِ غير روايتي اڳڀرايون نھ ڪيون وڃن. ماضي جي صدرن جي انهن تبديلي کان پاسو ڪرڻ واري روائتي فڪري انداز، آمريڪي معاشي بحران ۾ خطرناڪ شدت پيدا ڪري ڇڏي، جنهن تي قابو پائڻ لاءِ غير روايتي فڪر جي ضرورت هئي. اهو وقت جي اڻٽر گھرج هئي جيڪا ڊونلڊ ٽرمپ کي اقتدار ۾ آڻڻ جو اھم سبب بڻي.
صدر ٽرمپ، سودي بازي ۾ مھارت ۽ بروقت فيصلو ڪندڙ ھڪ وڏي ڪاروباري شخصيت آهي. اقتدار ۾ اچڻ کان پوءِ، هو آمريڪا کي هڪ ڪارپوريٽ اداري طور هلائڻ جي حڪمت عملي تي عمل ڪري رھيو آهي. ھن کي علم آھي ته آمريڪا هر سال ھڪ ھزار ارب ڊالر کان وڌيڪ جو خسارو ٿي رھيو آهي، جنهن جي پورائي لاءِ حڪومت کي قرض وٺڻو پوي ٿو. قرض جي ادائيگي جي ڪري، بجيٽ خسارو وڌي ٿو، جنهن لاءِ وڌيڪ قرض ورتو وڃي ٿو، تنهن ڪري واپاري خساري کي گهٽائڻ کان سواءِ هن شيطاني چڪر مان نڪرڻ ممڪن ناهي.
اهو ئي سبب هو جو صدر ٽرمپ اقتدار سنڀالڻ سان ئي ٽيرف جو مسئلو اٿاريو ۽ عالمي واپاري نظام ۾ بحران پيدا ڪري ڇڏيو. هن جو موقف آھي ته آمريڪا جا سڀئي واپاري ڀائيوار آمريڪي شين تي وڏا درآمدي ٽيڪس مڙھين ٿا، جڏهن ته آمريڪا پاران انهن جي شين تي معمولي ڊيوٽي لڳائي وڃي ٿي ان غير منصفانه عمل کي هاڻي ختم ڪرڻو پوندو. جيڪو ملڪ محصولات گهٽائڻ لاءِ تيارن ھوندو ، ان جي درآمد ٿيل شين تي ڳرو ٽيرف لاڳو ڪيو ويندو.
آمريڪا مان واپار ۾ سڀ کان وڌيڪ فائدو کڻندڙ ملڪن ۾ چين، ميڪسيڪو، ويٽنام، جرمني، جاپان ۽ آئرلينڊ شامل آهن. پاڪستان، جنهن جو برآمدي مقدار صرف 30 ارب ڊالر آهي، ان کي بھ آمريڪا سان واپار مان 2.5 ارب ڊالر جو فائدو ٿئي ٿو. آمريڪي صدر کي خبر آهي ته سندس وڏن واپاري ڀائيوارن جي معيشتن جو گھڻو دارومدار داخلي کپت تي گھٽ ۽ برآمدات تي وڌيڪ آهي. جيئن ته آمريڪا انھن جي شين جي سڀ کان وڏي منڊي آهي، ان ڪري اھي ان کي وڃائڻ جا متحمل ناھن ۽ ان کي هڪ عمل جوڳي ٺاھ تي مجبور ٿيڻو پوندو. اهو ڳالھ درست نظر اچي ٿي. چين سميت ڪيترن ئي ٻين ملڪن سان ڳالهين ۾ اڳڀرائي ٿي رهي آهي، جن ۾ پاڪستان به شامل آهي. ٻاھرين خرچ ۾ گھٽتائي جي حوالي سان بھ صدر ٽرمپ اهم فيصلا ڪري رهيو آهي. سرد جنگ دوران سياسي مقصدن لاءِ استعمال ٿيندڙ يو ايس ايڊ پروگرام کي عملي طور ختم ڪيو ويو آهي. ان پروگرام تحت، 157 ملڪن سان اربين ڊالرن جي امدادي معاهدن کي ختم ڪيو ويو آهي. آمريڪا عالمي صحت تنظيم (ڊبليو ايڇ او) کي هر سال ھڪ ارب ڊالر کان وڌيڪ فنڊ فراهم ڪري ٿو. صدر ٽرمپ جو چوڻ آهي ته چين ان اداري کي صرف 157 ملين ڊالر فراهم ڪري ٿو.
هو چوي ٿو ته ٻيا ملڪ به پنهنجون ذميواريون پوريون ڪن ۽ آمريڪا تي غير منصفانه مالي بار نه وڌو وڃي. نيٽو جي تحت يورپ جي ڪل خرچ جو ٽيون حصو برداشت ڪري ٿو. اتحاد ۾ شامل يورپي ملڪ ان سلسلي ۾ پنهنجي جي ڊي پي جو صرف 2 سيڪڙو ادا ڪندا هئا. هر آمريڪي صدر هن شرح کي وڌائڻ جي ناڪام ڪوشش ڪئي آهي. ڊونلڊ ٽرمپ هيگ ۾ منعقد ٿيل تازو نيٽو سربراهي اجلاس ۾ ميمبر ملڪن کي قائل ڪيو ته هو پنهنجو حصو جي ڊي پي جو 5 سيڪڙو تائين وڌائين، جيڪو نيٽو جي بجيٽ ۾ ھڪ ھزار ڊالر جو اضافو ھوندو ۽ آمريڪا تي مالي بار کي خاص طور تي گهٽائيندو.
جيڪو ڪم ڪو به آمريڪي صدر تاحال نه ڪري سگهيو ھو، صدر ٽرمپ ڇهن مهينن ۾ ڪري ڏيکاريو. صدر ٽرمپ ڪينيڊا کي چئي چڪو آهي ته هاڻي آمريڪا ماضي وانگر ان جي ڪفالت نه ڪندو. سندس موقف آھي ته آمريڪا، ڪينيڊا کي 200 ارب ڊالر جو معاوضو ڏئي ٿو،سندس دفاع تي اربين ڊالر خرچ اچي ٿو، ڪينيڊا اٽڪل پنھنجو سمورو ڪاروبار آمريڪا کان ڪري ٿو، جڏهن ته آمريڪا جو ڪينيڊا سان ڪاروبار تمام گهٽ آهي، ۽ آمريڪا ڪينيڊا کان اهڙيون شيون به خريد ڪري ٿو جن جي ان کي ضرورت به ناهي.
ھو ڪينيڊا جي غيرت جاڳائڻ لاءِ، چوي ٿو ته جيڪڏهن اهو پنهنجن پيرن تي کڙو نٿو ٿيڻ چاهي ۽ آمريڪا تي ڀاڙڻ جو خواھشمند آھي ته ان لاءِ بهتر ٿيندو ته اها آمريڪا جي 51 هين رياست بڻجي وڃي. روايتي طرز جي پرڏيهي پاليسي ۾، پنهنجي ويجهي پاڙيسري ۽ دوست ملڪ سان اھڙو انداز اختيار نه ڪيو ويندو آهي. صدر ٽرمپ، روايت جي ابتڙ سڌو ۽ چٽو طريقو اختيار ڪيو آهي، جنهن جو ٻنهي ملڪن کي فائدو ٿيندو. ڪينيڊا پاڻ ڀرائپ جو رستو اختيار ڪندو ۽ آمريڪا جا هر سال ڪيترائي سو ارب ڊالر ضايع ڪرڻ کان بچي ويندا.
آمريڪي صدر ملڪ اندر بھ رياستي خرچ گهٽائڻ جي پاليسي تي سختي سان عمل ڪري رهيو آهي. هو پنهنجي شهرين کي رليف ڏيڻ لاءِ هر حد پار ڪرڻ لاءِ تيار آهي. ماضي ۾، ڪنهن به ڊيموڪريٽ يا ريپبلڪن صدر آمريڪا جي سڀ کان طاقتور، سينيٽ ۽ ڪانگريس ۽ گهري رسائي رکندڙ ڊرگ لابي سان ٽڪر کائڻ جو جو تصور بھ نھ ڪيو ھو. صدر ٽرمپ ان لابي سان ٽڪرائڻ جو فيصلو ڪري ورتو. هن دواسازي ڪمپنين تي واضح ڪري ڇڏيو آهي ته ساڳئي ڪمپني ۽ فارمولي تي تيار ڪيل دوا جي پيڪيج جي قيمت يورپ ۽ آمريڪا ۾ ساڳي هجڻ گهرجي.
صدر ٽرمپ چيو ته هڪ برطانوي دوست کيس حيرت مان ٻڌايو ته ھوءَ وزن گھٽائڻ واري دوا استعمال ڪري ٿو ان جي قيمت برطانيه ۾ 88 ڊالر آهي جڏهن ته آمريڪا ۾ ان جي قيمت 1,300 ڊالر آهي. هن چيو ته آمريڪا جي آبادي دنيا جي آبادي جو صرف 5 سيڪڙو آهي، جڏهن ته دواسازي ڪمپنيون پنهنجي عالمي منافعي جو 75 سيڪڙو آمريڪا مان ڪمائين ٿيون. آمريڪي عوام جو ان کان وڏو استحصال ٻيو ڪهڙو ٿي سگهي ٿو؟ صدر چيو ته هو دوا ڪمپنين کي ٽي کان چار ڀيرا وڌيڪ چارج ڪرڻ جي اجازت نه ڏيندو. انهن کي دوائن جي قيمت 50 کان 80 سيڪڙو گهٽائڻي پوندي.ھوءَ چئي ٿو سڀني سان برابري جو سلوڪ ڪيو وڃي ۽ ان کان برابري واري قيمت وصول ڪئي وڃي. صدر ٽرمپ مطابق، هن ان مسئلي تي جيڪو ايگزيڪيوٽو آرڊر جاري ڪيو آهي اهو آمريڪي تاريخ جو سڀ کان اهم ايگزيڪيوٽو آرڊر آهي.
صدر ٽرمپ دنيا جي مختلف حصن ۾ جاري هٿياربند تڪرارن ۽ جنگين بابر بھ ڇرڪائيندڙ ڪردار ادا ڪري رهيو آهي. هن بر وقت مداخلت ڪري پاڪستان ۽ هندستان جي تازي تڪرار کي وڏي جنگ ۾ تبديل ٿيڻ کان روڪي ورتو. صدر ٽرمپ جنگ روڪڻ تي فيلڊ مارشل عاصم منير جو واشنگٽن ۾ لنچ لاءِ دعوت ڏئي شڪريو ادا ڪيو. هن سياسي مصلحت ۽ سفارتي ادب جو تڪلف نھ ڪيو ۽ حقيقت پسندي جو مظاهرو ڪندي ان شخصيت کي خراج تحسين پيش ڪيو جنهن جي مرضي کان سواءِ هڪ خوفناڪ جنگ کي روڪڻ ممڪن نه هو.
ايران ۽ اسرائيل جي ٻارهن ڏينهن جي جنگ ۾، هن پهريون ڀيرو اسرائيل جي ڀرپور دفاعي مدد ڪئي ۽ آخري مرحلي ۾، ڪجهه ڪلاڪن اندر، ايران جي ٽن ايٽمي سهولتن کي ناڪارا بنائي ايران تي اسرائيلي حملي جو جواز ختم ڪري ڇڏيو. دنيا وڌيڪ تباهي جي منتظر ھئي، پر صدر ٽرمپ ٻنهي ملڪن کي فوري طور تي فائرنگ بند ڪرڻ تي قائل ڪري سڀني کي حيران ڪري ڇڏيو. هاڻي هو ايران کي ڳالهين جي دعوت ڏئي رهيو آهي ۽ ان تي لاڳو پابنديون نرم ڪرڻ جي آڇ ڪري رهيو آهي. سندس پھلڪاري جي ڪاميابي سان خطي ۾ هڪ نئين دور جي شروعات ٿيندي.
صدر ٽرمپ جي ڳالھھ مڃيندي، هندستان ۽ پاڪستان، اسرائيل ۽ ايران فوري جنگ بندي لاءِ تيار ٿي وڃن ٿا. روسي صدر پيوٽن ٽيليفون تي ساڻس رابطي ۾ رهي ٿو، يوڪريني صدر زيلنسڪي ساڻس ملاقات ڪري ٿو، اتر ڪوريا جو صدر ڪِم جونگ اُن، جنهن کان دنيا ڊڄي ٿي، ھو ان سان بي تڪلف آھي. ڏکڻ ڪوريا ويجهو دوست آهي، چيني صدر شي جن پنگ سندس ڳالھين تي ڪاور نٿو ڪري.صدر ٽرمپ جي چوڻ تي اعتبار ان ڪري ڪيو پيو وڃي ڇاڪاڻ ته هو منافقت کان ڪم نٿو وٺي.
جيڪو ھن جي دل ۾ ھوندو آهي. ھو ان جو بي ساختگي سان اظهار ڪري ٿو ڇڏي. هوءَ رڳو پنهنجو فائدو نٿو ڏسي، بلڪھ غير روايتي ڏي وٺ ( ان -ڪنوينشنل ٽرانزيڪشنل) يعني ڪجھ ڏيو ڪجھ ٺو جي پاليسي تي عمل ڪري ٿو. صدر ٽرمپ ساڄي ۽ کاٻي ڌر جي روايتي سياسي حدن کان نڪري ڪري 21 ھين صديءَ جي نئين حقيقت پسند سوچ تي عمل ڪري رھيو آهي. اهو ئي سبب آهي جو ھوءَ ٻين عالمي اڳواڻن کان منفرد نظر اچي ٿو.
