هڪ ننڍڙو سوال آهي. ان سوال کي اٿارڻ کان پوءِ، مهرباني ڪري مون کي گهٽ وڌ ڳالهائڻ بدران ٿڌي دل ۽ دماغ سان غور ڪريو. سوال صرف اهو آهي ته جيڪڏهن زهران ممداني پاڪستاني هجي ها ۽ ڪراچي يا لاهور جهڙي ڪنهن وڏي شهر ۾ ميئر جو چونڊ کٽڻ لاءِ مقابلو ڪري رهيو هجي ها، ته ڇا اهو ميئر جو چونڊ کٽي سگھي ها؟ اهو سوال اٿارڻ ان ڪري ضروري آهي جو زهران ممداني هڪ 34 سالن جو نوجوان آهي، جيڪو وڏي فخر سان پنهنجي پاڻ کي سوشلسٽ سڏائيندو آهي ۽ آمريڪا جي صدر ڊونلڊ ٽرمپ ان جي مخالفت ۾ کلي طور تي بيان ڏئي چڪو آهي. جيڪڏهن پاڪستان جو صدر، وزيراعظم يا ڪنهن وزيراعليٰ جو حڪومتي عهديدار زهران ممداني جهڙي سوشلسٽ اميدوار جي مخالفت ڪري رهيو هجي ها، ته ڇا اهو ڪراچي يا لاهور جو ميئر ٿي سگهي ها؟
زهران ممداني جي والد محمود ممداني جو تعلق ڀارتي گجرات سان آهي، محمود ممداني گجراتي مسلمان آهن، پر انهن جي گهرواريءَ ميرا نائر جو تعلق دهلي جي هڪ هندو خاندان سان آهي. ميرا نائر 1991 ۾ پنهنجي پهرين مڙس کان الڳ ٿي، محمود ممداني سان شادي ڪئي. ميرا نائر هڪ فلم ميڪر آهي. 2013 ۾، ان کي اسرائيل جي شهر حيفا ۾ هڪ فلم فيسٽيول ۾ مهمانِ خاص ٿيڻ جي دعوت ڏني وئي، پر فلسطينين تي اسرائيل جي ظلم جي خلاف احتجاج طور انهن ان فلم فيسٽيول ۾ شرڪت ڪرڻ کان انڪار ڪيو هو. جيڪڏهن زهران ممداني لاهور يا ڪراچي کان چونڊ ۾ حصو وٺي ها ته تمام گهٽ ماڻهو سندس امڙ ميرا نائر جي سياسي خيالن کي اهميت ڏين ها ۽ ان جا سياسي مخالف ان اعتراض کي اُٿارين ها ته هڪ هندو ماءُ جو پٽ پاڪستان جي ڪنهن شهر جو ميئر ڪيئن بڻجي سگهي ٿو؟
زهران ممداني جهڙو هڪ پڙهيو لکيو نوجوان، ٽرمپ جي مخالفت باوجود صرف آمريڪا ۾ چونڊ ۾ ڪامياب ٿي سگهي ٿو. زهران ممداني جهڙو مسلمان نوجوان، نه هندستان ۾ ڪنهن شهر جو ميئر بڻجي سگهي ٿو ۽ نه ئي ڪنهن عرب ملڪ ۾ ان کي پنهنجي شهر جو ميئر بڻجڻ جي اجازت ڏني وڃي ٿي، ڇاڪاڻ ته هن نوجوان غزہ ۾ اسرائيل جي تازن ظلمن جي هر فورم تي مذمت ڪئي.
ڪجهه ڏينهن اڳ، جڏهن مان زهران ممداني کي اسرائيل جي وزيراعظم نيتن ياهو خلاف بيان ڏيندي ڏسندو هئس، ته مان سوچڻ لڳس ته صهيوني لابي اهو جوشيلن نوجوان کي نيويارڪ جو ميئر بڻجڻ کان روڪڻ جي هر ممڪن ڪوشش ڪندي. ممداني اعلان ڪيو هو ته جيڪڏهن هو ميئر بڻيو ته نيتن ياهو کي نيويارڪ اچڻ تي گرفتار ڪندو. جڏهن مان زهران ممداني جي جلسن ۾ مختلف رنگن، نسلن ۽ قومن جي ماڻهن کي وڏي تعداد ۾ ڏٺو، جيڪي بلند آواز ۾ اسرائيل جي مخالفت ۾ نعرا لڳائي رهيا هئا، ته مان يقين ڪرڻ لڳس ته غزہ نيويارڪ کي بدلائي ڇڏيو آهي. زهران ممداني جي ڪاميابي صرف ڊونلڊ ٽرمپ جي ناهي، پر نيتن ياهو جي به هڪ بدترين هار آهي. زهران ممداني جي جيت غزہ جي مظلوم فلسطينين جي فتح آهي.
ڊونلڊ ٽرمپ جي زهران ممداني کان نفرت جو سبب اهو آهي ته زهران ممداني پنهنجي مسلمان هجڻ تي فخر ڪندو آهي. ممداني پنهنجي انتخابي مهم اسلام جي نالي تي نه هلائي، بلڪه نيويارڪ جي شهري مسئلن کي حل ڪرڻ جو وعدو ڪيو ۽ انساني حقن جي تحفظ تي زور ڏنو. نيويارڪ جي شهري، رنگ، نسل، ٻولي ۽ مذهب جي تفريق کان بالاتر ٿي، هڪ اهڙي نوجوان کي پنهنجو ميئر بڻايو جيڪو انهن جي معاشي مسئلن کي گهٽائڻ جو عزم رکندو هو. زهران ممداني نيويارڪ جي مهانگي زندگي کي سستو ڪرڻ جو وعدو ڪيو ۽ ان سبب نه رڳو مسلمان، عيسائي، هندو ۽ سک پر ڪيترائي يهودي به زهران ممداني جي چونڊ مهم ۾ اڳتي آيا.
زهران ممداني جي جيت جا ڪيترائي پهلو آهن. نيو پارڪ جي تاريخ ۾ پهريون ڀيرو هڪ مسلمان جو ميئر بڻجڻ، آمريڪا ۽ مسلمانن ۾ ڪيترين غلط فهمين جي ازالي جو سبب بڻجي سگھي ٿو. مسلمان آمريڪي حڪومت جي ڪجهه پاليسين کان اختلاف رکي سگھن ٿا، پر آمريڪي رياست جو نظام مسلمان مخالف ناهي. زهران ممداني جي جيت ثابت ڪري ڇڏيو آهي ته آمريڪا ۾ سڀ شهري برابر آهن. آمريڪا ۾ بارڪ اوباما جهڙو افريقي نسل جو سياه فام صدر ٿي سگهي ٿو ۽ زهران ممداني جهڙو مسلمان نيويارڪ جو ميئر ٿي سگهي ٿو. اوباما ۽ زهران ممداني انهي ڪري چونڊن ۾ ڪامياب ٿيا، جو هتي قانون جي حڪمراني آهي. آمريڪي عدالتن تي صدر ٽرمپ ڪنهن آئيني ترميم ذريعي اثرانداز نٿو ٿي سگهن.
زهران ممداني جي جيت حقيقت ۾ قانون جي حڪمراني جي جيت آهي. محمداني يوگنڊا ۾ پيدا ٿيو ۽ نيويارڪ جو ميئر بڻيو. ڇا يوگنڊا جو ڪو شهري پاڪستان جي ڪنهن شهر جو ميئر بڻجي سگهي ٿو؟ رشوت ڏئي غيرقانوني طريقي سان پاڪستان جي شهريت حاصل ڪرڻ آسان آهي، پر قانوني طريقي سان شهريت حاصل ڪرڻ ڏاڍو مشڪل آهي. زهران ممداني جهڙو نوجوان قانون جي رستي تي هلندي پاڪستان جي شهريت حاصل ڪري سگهي ٿو، پر پاڪستان ۾ آزاد سياست نٿو ڪري سگهي ٿو. زهران ممداني جهڙو نوجوان پاڪستان جي ڪنهن شهر ۾ ميئر جي چونڊن ۾ حصو وٺي سگھي ٿو، پر چونڊن جو نتيجو هن جي حق ۾ نه ايندو، ڇو ته اوهان کي خبر آهي ڇا سبب آهي. پاڪستان ۾ اليڪشن ڪمشن جو ادارو فارم 47 جي ڪري بدنام آهي. پاڪستان ۾ زهران ممداني کان وڌيڪ قابل ۽ ذهين نوجوان موجود آهن، پر اهي ڪنهن شهر جا ميئر ته پري پر ڪائونسلر به نٿا بڻجي سگهن.
پاڪستان جو آئين آمريڪا جي آئين کان وڌيڪ بهتر آهي، پر پاڪستان جي اشرافيه ان آئين کان وڌيڪ طاقتور آهي. پاڪستان ۽ آمريڪا ۾ اصل فرق فارم 47 آهي.جيستائين زهران ممداني جهڙا نوجوان آزاد ۽ منصفاڻي چونڊ ذريعي پاڪستان جي ڪنهن شهر جا ميئر نٿا بڻجن، تيستائين ڪا نئين آئيني ترميم ۽ ٽرمپ جي منظور نظر حڪومتي نظام پاڪستان کي هڪ عظيم ملڪ نٿو بڻائي سگهي.
