هي ”نشانِ پاڪستان“ پاڪستان جو سڀ کان وڏو سول اعزاز آهي جنهن جو آغاز 19 مارچ 1957 تي شروع ڪيو ويو، ۽ اهو ملڪ جو اعليٰ ترين اعزاز آهي جيڪو ڪنهن به پاڪستاني يا غير پاڪستاني کي زندگي جي مختلف شعبن ۾ ملڪ ۽ قوم جي شاندار خدمتن تي ڏنو وڃي ٿو۔ پهريون ڀيرو هي ايوارڊ 1959ع ۾ ايراني شاهه رضا شاهه پهلوي کي ڏنو ويو. رضا شاهه پهلوي، جنهن پنهنجي سڄي زندگي آمريڪا جي مقصد ۾ ڪردار ادا ڪيو. پر ايوارڊ ڏيڻ جو سبب پاڪستان جي رياست کي قبول ڪرڻ ۽ رياست جي سربراهه جي حيثيت سان پاڪستان جو دورو ڪرڻ وارو پهريون شخص هجڻ هو، ۽ اهو سڀ ڪجهه رضا شاهه مغرب جي نمائندي جي حيثيت سان ڪيو هو. جڏهن ته ٻيو "نشان پاڪستان”ايوارڊ سڀ کان وڌيڪ حيرت انگيز شخص کي ڏنو ويو. ڇاڪاڻ ته اهو شخص ان ملڪ جي راڻي آهي جنهن کان پاڪستان آزادي حاصل ڪئي. راڻي ايلزبيٿ کي ايوارڊ ڏيڻ جا ٻيا به ڪيترائي سبب ٿي سگهن ٿا هي ايوارڊ 1960 ۾ کيس ڏنو ويو. ٽيون ڀيرو 1961ع ۾، هي ايوارڊ يوگوسلاويا جي صدر جوزف بروز ٽيٽو کي ڏنو ويو. جيئن اسان اڄ تائين پنهنجي نظريي جو تعين نه ڪري سگهيا آهيون، تيئن ايوارڊن جو به ڪو تعين نه ٿيو آهي. پهريان ٻه ايوارڊ بادشاهت وارن ملڪن جي نمائندن کي ڏنا ويا ۽ پوءِ جوزف کي، جيڪو ڪميونسٽ پارٽي سان تعلق رکندو هو. پر هي ڪميونسٽ ميمبر جيڪو پهرين ۽ ٻي عالمي جنگ ۾ فوجي آفيسر جي حيثيت سان وڙهيو، ڪجهه ذاتي مفادن جي ڪري اسٽالن ۽ روس جو مخالف ٿي ويو هو، ايتري قدر جو ماسڪو جوزف جي نظريي کي لوو ٽاتزم سڏيو ۽ ان کي ڪميونزم کان مختلف قرار ڏنو. هاڻي، اسان جو اهڙي ڪميونسٽ کي عزت ڏيڻ يقيني طور تي ماسڪو جي خلاف دشمني جو اظهار هو. فو ماپيچون ادو نيارٽ نالي هڪ شخص ٿائيلينڊ جو سڀ کان ڊگهو عرصو حڪومت ڪندڙ بادشاهه هو، جنهن کي پاڪستان 1962ع ۾ اعزاز ڏنو هو. پر اهو اڃا تائين سمجهه کان ٻاهر آهي ته کيس اهو اعزاز ڇو ڏنو ويو؟
پنجين دفعي، هي اعزاز آمريڪي صدر ۽ اڳوڻي آمريڪي جنرل ڊوائيٽ ڊي آئزن هاور کي ڏنو ويو، هي جنرل ايٽمي هٿيارن جي استعمال جو سخت حامي هو ۽ اهو ياد رکڻ گهرجي ته هي اهو دور هو جڏهن پاڪستان مڪمل طور تي برطانيه کي ڇڏي آمريڪا جي ڇانوَ هيٺ اچي رهيو هو. ڇاڪاڻ ته پاڪستان جو ڇهون ايوارڊ 1969ع ۾ ان وقت جي مشهور آمريڪي صدر رچرڊ نڪسن کي ڏنو ويو هو. نڪسن پهريون ۽ واحد صدر هو جنهن بعد ۾ پنهنجي عهدي تان استعيفيٰ ڏني هئي، ان جي پويان واٽر گيٽ اسڪينڊل جهڙيون شيون آهن، نڪسن ويٽنام جنگ کي وڌايو ۽ ڪمبوڊيا جهڙن ملڪن تي قبضو ڪيو. ڇا نڪسن اهو شخص هو جنهن 1971ع ۾ بنگلاديش ۾ جماعت اسلامي جهڙين تنظيمن کي قتل عام ڪرڻ جي ترغيب ڏني. قومي سلامتي جو صلاحڪار هينري ڪسنجر به هن عمل ۾ اڳڀرو هو.ستون اعزاز 1983ع ۾ نيپال جي بادشاهه بيندرا کي ڏنو ويو. هندستان جي مقابلي ۾ هڪ مقابلو پيدا ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي، پر نيپال اسان وانگر دور وارن لاڳاپن جي بدران پنهنجي پاڙيسري لاڳاپن کي مضبوط ڪرڻ تي يقين رکندو هو. اٺون اعزاز آل انڊيا مسلم ليگ جي پهرين صدر سر سلطان محمد شاهه (آغا خان III) جي جانشين پرنس ڪريم آغا خان IV کي پڻ ڏنو ويو. آغا خان پاڪستان ۾ رياستي مهمان طور ايندو هو، پر سندس سڄي زندگي برطانيه ۽ ڪينيڊا ۾ گذري هئي. ڪجهه خبرن کي ڪنهن به حوالي سان ثابت ڪرڻ ڏکيو آهي، پر تڏهن به اهو قابل ذڪر آهي ته پاڪستان ۾ هن امام جي پوئلڳن جو هڪ وڏو تعداد جبل جي قطار تي وهندو آهي جيڪو چين جي ويجهو آهي، ۽ امام ۽ پوئلڳن جو گهڻو حصو آمريڪا ڏانهن مائل آهي. ٿي سگهي ٿو ته مستقبل ۾، آمريڪا جي حڪم تي، ڪجهه حصو ٻيهر پاڙيسري ملڪ لاءِ استعمال ڪيو وڃي. نائون نشان ايوارڊ تمام گهڻو حيران ڪندڙ هوندو ڇاڪاڻ ته اهو مسلم ليگ جي ٻه قومي نظريي جي بلڪل ابتڙ هوندو. هي ايوارڊ پاڪستان پاران 1990 ۾ پنهنجي خود ساخته دشمن هندستان جي چوٿين وزيراعظم مورارجي ڊيسائي کي ڏنو ويو هو. هو واحد وزيراعظم هو جنهن کي هڪ ئي وقت هندستان جو اعليٰ ترين اعزاز، "ڀارت رتن” ۽ پاڪستان جو اعليٰ ترين اعزاز، "نشان پاڪستان” مليو هو. 1971
جي پاڪ-ڀارت جنگ کان پوءِ، هڪ طرف، افواهه هئا ته جيڪڏهن پاڪستان ايٽمي بم اڇلايو ته، هندستان پاڪستان تي ايٽمي حملو ڪندو، ۽ اهو خطرو مرارجي ڊيسائي کي قرار ڏنو ويو. ٻئي طرف، اهو به معلوم ٿيو ته 1971 جي جنگ کان پوءِ، مورارجي ٻنهي ملڪن جي وچ ۾ امن قائم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، ۽ ضياءُ الحق اهو اعزاز ڏيڻ جو فيصلو ڪيو، جيڪو سندس هٿن سان نه ڏنو ، پر بينظير ڀٽو جي دور ۾، مورارجي ڊيسائي، جنهن جي سياسي پارٽي جنتا دل (DAL) هئي، کي نشان پاڪستان سان نوازيو ويو. ڏهون ايوارڊ برونائي دارالسلام جي بادشاهه حسن البالقيه کي 1992ع ۾ ڏنو ويو. جيستائين ايوارڊ جو تعلق آهي، مون کي ان کان سواءِ ڪو خاص سبب نظر نٿو اچي، هڪ اهو ته ٻئي دولت مشترڪه ۽ او آءِ سي جا ميمبر آهن. ٻيو، برونائي پاڪستاني دفاعي شين جو سٺو خريد ڪندڙ آهي. حسن البالقيليه بابت هڪ دلچسپ حقيقت اها آهي ته ايلزبيٿ کان پوءِ جديد دنيا ۾ سڀ کان ڊگهو دور حڪومت پڻ حسن البالقيليه جو آهي.
1992ع ۾، يارهون ايوارڊ دنيا جي سڀ کان مشهور سياستدان ۽ ڏکڻ آفريڪا جي پهرين چونڊيل صدر، نيلسن منڊيلا کي ڏنو ويو. هڪ اهڙو شخص جيڪو نوبل انعام جهڙو عالمي ايوارڊ حاصل ڪري ٿو، ۽ اهو به سامراجي آقائن کان، ان کي ڪنهن ٻئي ايوارڊ جي ضرورت ناهي، پر تڏهن به منڊيلا نشان پاڪستان کان محروم نه رهيو. اهو هڪ الڳ معاملو آهي ته غلط رخ ۾ ڪيل محنت جي نتيجي ۾، آفريڪا اڃا تائين بنيادي انساني ضرورتن کان محروم آهي. اگر چئون ته ڪارا ماڻهو شايد ڪارا نه سڏجن، پر ڪارن ماڻهن جا ڏينهن ۽ راتيون اڃا تائين ڪارا آهن.اهڙيءَ طرح، اسان پهرين چين کي قبول ڪيو، پر انهن کان ڪجهه به نه سکيو، اسان صرف پنهنجي دوستي کي ڪتابن يا نعرن جي حد تائين ماکي کان وڌيڪ مٺو، سمنڊ کان وڌيڪ گهرو ۽ هماليه کان وڌيڪ بلند بڻائيندا رهياسين، پر اسان ڪنهن به اهڙي عمل کان پري رهياسين جيڪو ملڪ ۾ پائيدار بهتري آڻيندو. پر 1999 ۾، اسان سوچيو ته جيئن ته سڄي دنيا پاڪستان جي نشان کي ڄاڻي ٿي، اچو ته اهو اسان جي پاڙيسري دوست کي به ڏيون. چيني انقلاب ۾ حصو وٺندڙ ۽ چين جو چوٿون وزيراعظم، ڪيو پنگ کي ٻارهين ايوارڊ لاءِ چونڊيو ويو. تيرهون نشان پاڪستان ايوارڊ قطر جي امير حمد بن خليفا الثاني کي ڏنو ويو. جڏهن هي ايوارڊ اپريل 1999 ۾ ڏنو ويو، تڏهن مسلم ليگ (ن) اقتدار ۾ هئي. مون کي خبر ناهي ته ان جو آف شور ڪمپنين سان ڪيترو تعلق آهي، پر دوست قطري خطن کان چڱي طرح واقف آهن.2001ع ۾، عمان جي سلطان قابوس بن سعيد کي چوڏهون ڀيري نشان پاڪستان لاءِ چونڊيو ويو. هن سلطان پنهنجي پيءُ خلاف بغاوت ڪئي جنهن ۾ برطانوي تاج مڪمل طور تي قابوس جي کليل حمايت ڪئي ۽ حڪومت جو تختو اونڌو ڪيو. ان وقت ڏکڻ يمن ۾ قابوس جي خلاف مزاحمتي تحريڪ شروع ٿي چڪي هئي ۽ ايران هن تحريڪ کي ختم ڪرڻ ۾ عمان جي حمايت ڪئي ڇاڪاڻ ته ان وقت ايران جو بادشاهه رضا شاهه پهلوي هو جنهن سامراج جي حق ۾ ڪردار ادا ڪيو هو. خير، پاڪستان انهن ٻنهي شخصيتن کي نشان پاڪستان سان نوازيو. نشان پاڪستان جو پندرهون ايوارڊ 2006 ۾ سعودي عرب جي بادشاهه عبدالله کي ڏنو ويو.
پاڪستان جا سعودي عرب سان ڀائراڻا لاڳاپا آهن، پر هي پهريون ايوارڊ هو جيڪو ڪنهن سعودي بادشاهه کي ڏنو ويو. عبدالله ننڍي عمر کان ئي سياسي معاملن ۾ دلچسپي رکندو هو ۽ ڪير انهن سعودي ڀائرن جي اقتدار جي جدوجهد کان واقف نه آهي. عبدالله کي رومن ڪيٿولڪ پاران گولڊن فليس جو ايوارڊ پڻ ڏنو ويو، جنهن تي دنيا ۾ تمام گهڻو بحث ٿيو. عبدالله جي دور ۾، آمريڪا ۽ سعودي عرب جي وچ ۾ لاڳاپا تمام گهڻا مضبوط ٿيا. هن عراق ۽ لبيا ۾ جنگ کي طول ڏيڻ ۾ ڪردار ادا ڪيو.2006 ۾، چيني صدر هوجن تاؤ کي پهريون ڀيرو نشان پاڪستان سان نوازيو ويو. هو جن تاؤ 2002 کان 2012 تائين چين کي هن مقام تي آڻڻ ۾ بنيادي ڪردار ادا ڪيو، ۽ دنيا جي اهم اڳواڻن ۾ پنهنجو مقام قائم ڪيو. چين جي معيشت انهن ڏهن سالن ۾ ڪڏهن به ايتري مضبوط نه رهي آهي جيتري هن دور ۾ ٿي هئي، پر ڪجهه سکڻ جي بدران، اسان کيس دوستي لاءِ هميشه وانگر ايوارڊ ڏنو، يا ڪجهه منصوبن تي دستخط ڪيا.
2015 ۾، چين جي موجوده صدر شي جن پنگ کي نشان پاڪستان سان نوازيو ويو. مسلسل ٻئي ڀيري، چيني شخصيتن کي نشان پاڪستان سان نوازيو ويو، جيڪو واضح طور تي ظاهر ڪري ٿو ته پاڪستان علائقائي لاڳاپن ڏانهن تيزي سان اڳتي وڌڻ چاهي ٿو. پر اسان شي جن پنگ کان ڇا سکيو؟ هو چيني تاريخ ۾ اهڙو صدر آهي، جنهن جي اجتماعي ۽ انفرادي زندگي سکڻ جي لائق آهي. شي جن پنگ جي سياسي سوچن کي ڪميونسٽ پارٽي آف چائنا پاران نه رڳو پارٽي پر ملڪ جي آئين ۾ شامل ڪيو ويو. پر اسان لاءِ ڪو به فائدو نه ٿيو، اسان هن کان ڪجهه به نه سکيو، اسان صرف امداد تي نظر رکي، ۽ ان کي غير ضروري طور تي ضايع ڪيو. 2018 ۾، هڪ ٻئي سوشلسٽ انقلابي اڳواڻ، فيڊل ڪاسترو کي نشان پاڪستان سان نوازيو ويو. هو ڪيوبا جو صدر ۽ وزيراعظم رهي چڪو هو، پر هي ايوارڊ سندس وفات کان پوءِ کيس ڏنو ويو، جيڪو سندس پٽ وصول ڪيو. ڪاسترو جي اڳوڻي صدر جنرل پرويز مشرف سان دوستي ڪافي گهري هئي، جنهن بابت آمريڪي ٿنڪ ٽينڪ مختلف نيوز ايجنسين ذريعي ڳالهائيندا رهيا. 2019 ۾، سعودي عرب جي ولي عهد محمد بن سلمان کي نشان پاڪستان سان نوازيو ويو.هو پاڪستان سميت مختلف ملڪن جي دوري تي هو. هتي هن واپاري معاهدن تي دستخط ڪيا ۽ پاڪستان لاءِ پنهنجي ڀائيچاري جي جذبات جو اظهار ڪيو. اهو مشهور آهي ته محمد بن سلمان سعودي عرب کي جديد خطن تي تعمير ڪرڻ چاهي ٿو، پر حيرت انگيز آهي ته هن سينيما، ڪلب، ڪنسرٽ ۽ ساڳئي بي مقصد اسراف جي صورت ۾ جديديت جي تصور کي پورو ڪيو آهي. اهڙي صورتحال ۾، جڏهن سعودي بادشاهت خطري ۾ آهي، ته ڇا هي ولي عهد بادشاهت جي تابوت ۾ آخري ڪوڪو ثابت ٿئي. 2019 ۾، ملائيشيا جي وزيراعظم مهاتير محمد کي پاڪستان جي دوري تي نشان پاڪستان جو تمغو ڏنو ويو. پاڪستان ۽ ملائيشيا جا لاڳاپا تمام مضبوط رهيا آهن. ٻنهي ملڪن ۾ سرمائيدارانه نظام آهي ۽ ٻئي ساڳيا نتيجا ڏئي رهيا آهن. ٻنهي ملڪن هڪ ٻئي لاءِ ڪهڙيون خدمتون سرانجام ڏنيون آهن اهو سمجھ کان ٻاهر آهي. جيڪڏهن اسان ڪرپشن ختم ڪرڻ جي ڳالهه ڪريون ٿا، ته پوءِ مهاتير محمد اهو ملائيشيا ۾ ڪيو، پاڪستان ۾ نه. جيڪي پاڪستان ۾ ان مان سکندا آهن اهي بلڪل مختلف رخ ۾ هلي رهيا آهن.2019 ۾، چيني نائب صدر وانگ ڪشان کي هڪ ڀيرو ٻيهر نشان پاڪستان سان نوازيو ويو، پاڪ-چين دوستي جي ڪتاب ۾ هڪ ٻيو اعزاز شامل ڪيو ويو. پر 2000 کان پوءِ، گهڻا اعزاز علائقائي ملڪن جي ماڻهن کي ڏنا ويا، جيڪي وطن جي نئين رخ جو تعين ڪري رهيا آهن.
2019 ۾، قطر جي امير تميم بن حمد الثاني کي نشان پاڪستان سان نوازيو ويو، هي اعزاز پاڪستان يا پاڪستاني قوم جي مفاد ۾ ڪيل ڪنهن به ڪم لاءِ ڏنو ويندو آهي، پر هن ڀيري اهو لڳي رهيو هو ته اعزاز پهريان ڏنو ويو ۽ ڪم بعد ۾ ڪيو ويندو.سال 2019ع ۾ نشان پاڪستان جي لحاظ کان خاص طور تي اهم هو ڇو ته ملڪ جي تاريخ ۾ پهريون ڀيرو 4 مهينن ۾ 4 ايوارڊ ڏنا ويا. ٻي ڳالهه اها آهي ته نئين حڪومت کي امداد ۽ قرضن جي به سخت ضرورت هئي۔ 2024ع ۾ ڏيهي ۽ پرڏيهي 104 شخصيتن سان گڏ پاڪستان جي اڳوڻي وزيراعظم ذوالفقار علي ڀٽو کي ”نشان پاڪستان“ شهادت کان 45 ورهين کانپوءِ نوازيو ويو آهي۔ بهرحال صدر آصف علي زرداري پاڪستان جي 78 هين آزاديء جي ڏينهن جي موقعي تي ڪيترن ئي پاڪستاني وزيرن کي ”نشان پاڪستان“ جي اعزاز سان نوازيو جن ۾ صدر زرداريء جو پٽ بلاول زرداري به شامل آهي جنهن لاءِ چيو ويو ته هن کي عالمي سطح تي پاڪستان جو بھتر موقف رکڻ ڪري حڪومت پاران کيس ”نشان پاڪستان“ جي اعزاز سان نوازيو ويو۔معرڪا حق ۾ ڀارت کي ذلت جوڳي شڪست ڏيڻ ٽي فيلڊ مارشل عاصم منير، ايئر چيف مارشل ظهير بابر احمد سڌو کي هلال جرئت، جڏهن ته وفاقي وزيرن ۽ پ پ چيئرمين کي نشان امتياز سان نوازيو ويو.ايوان صدر ۾ ٿيندڙ تقريب ۾ صدر آصف علي زرداري سول ۽ عسڪري شخصيتن کي اعليٰ اعزازن سان نوازيو.صدر طرفان پرڏيهي وزير اسحاق ڊار، وزيراعظم طرفان جوڙيل پارلياماني ڪميٽي جي سربراهه بلاول ڀٽو زرداري، قانون واري وزير اعظم نذير تارڙ، بچاءَ واري وزير خواجا آصف ۽ صلاحڪار راڻا ثناءُ الله کي نشان امتياز سان نوازيو ويو.ان کانسواءِ اطلاعات واري وزير عطاءُ الله تارڙ، گهرو وزير محسن نقوي، احسن اقبال، شيري رحمان، فيصل سبزواري، مصدق ملڪ، حنا رباني کر، طارق فاطمي، خرم دستگير کي به سول اعزاز ڏنا ويا.صدر طرفان جنگ ۾ پاڪ فوج کي فرنٽ تان ليڊ ڪرڻ ۽ بهترين جنگي حڪمت عملي جوڙڻ تي فيلڊ مارشل ۽ آرمي چيف عاصم منير کي هلال جرئت سان نوازيو ويو، جڏهن ته ڀارت کي فضائي جنگ ۾ شڪست ڏيڻ تي چيف آف ايئر اسٽاف ايئر مارشل ظهير احمد بابر سڌو کي به هلال جرئت سان نوازيو ويو.بحري سرحدن جي حفاظت يقيني بڻائڻ جي اعتراف ۾ نيول چيف ايڊمرل نويد اشرف کي نشان امتياز عطا ڪيو ويو.جوائنٽ چيفس آف اسٽاف ڪميٽي چيئرمين جنرل ساحر شمشاد مرزا کي نشان امتياز سان نوازيو ويو، ڊي جي آءِ ايس آءِ ليفٽيننٽ جنرل عاصم ملڪ کي ستارا بسالت عطا ڪيو ويو، جڏهن ته ڊي جي ملٽري آپريشنز ميجر جنرل ڪاشف عبدالله، ايئر وائس مارشل محمد اورنگزيب ۽ ريئر ايڊمرل شهزاد حامد کي تمغا بسالت سان نوازيو ويو.جڏهن ته وزيراعظم شهباز شريف نشانِ پاڪستان ايوارڊ وٺڻ کان انڪار ڪري پنهنجو نالو لسٽ مان ڪڍرائي ڇڏيو۔
مطلب ته ايوارڊن جي ورهاست تي سڄي قوم حيران ٿيندي رهي هئي ته پاڪستان جو وڏو اعزاز رڳو انهن حڪمران جماعت جي وزيرن ۽ بيوروڪريٽ جي نالي ٿيو جن ملڪ کي ٻنهي هٿن سان لٽيو آهي هن وقت ملڪ قرضن جي ڌٻڻ ۾ ڦاٿل آھي انهن وزيرن جي ملڪيتن کي نيلام ڪرو، غربت گهٽايو، بيروزگاري ختم ڪريو، انصاف عام ڪريو، بدامني جو خاتمو آڻيو پوءِ پنهنجن وزيرن ۽ مشيرن کي ايوارڊن سان نوازيو۔ اسانجي ملڪ جو معيار عالمي سطح تي نهايت ڪمزور آهي ان معيار کي بلند ڪريو ۽ ڪارڪردگي تي ايوارڊ ڏئي انهن سمورن سياستدانن ۽ ملڪ جي خدمت ڪندڙ سمورن شعبن جي ماڻهن جي حوصلي افزائي ڪريو ته جيئن ملڪ ترقيء جي اعليٰ منزلن تائين پهچي سگهي۔
