شھرن ۾ کاڌي خوراڪ، صاف پاڻي ۽ صحت صفائي جي طريقن کي بھتر ڪرڻ جي لاءِھڪ قدم اڳتي کڻندي، فاسٽ رورل ڊولپمينٽ پروگرام آرڊيي ايف ۽ ڊبليو ايڇ ايڇ جي سهڪار سان هڪ اعليٰ سطحي صوبائي ورڪشاپ منعقد ڪيو ويو. منصوبي تحت ورڪشاپ ۾ اعليٰ سرڪاري عملدارن، سول سوسائٽي جي نمائندن، گڏيل قومن جي ادارن، تعليمي ادارن، ۽ زراعت، غذائيت، صحت صفائي ۽ شهري منصوبابندي جي شعبن جي ڀاڱي ڀائيوار ادارن ۽ ميڊيا شرڪت ڪئي.
تقريب جو مقصد خوراڪ جي پيداوار ۽ واش سسٽم لاءِ مروج طريقن کي وڌيڪ بهتر بڻائڻ لاءِ عملي ڪم تي ٻڌل ڀاڱي ڀائيوار ادارن جي شموليت جي طريقي جي حڪمت عملي پيش ڪرڻ هو، خاص طور تي حيدرآباد جهڙن شهرن جي گھٽ سهولتون واري شهري علائقن تي ڌيان ڏيڻ گھرجي ترقي ممڪن آھي.آر ڊي ايف اداري جي بورڊ آف ڊائريڪٽرز جي چيئرمين ڊاڪٽر بخشل لاشاري پنهنجي افتتاحي تقرير ۾ گهٽ آمدني وارن گهراڻن کي درپيش پيچيده ۽ گڏيل مسئلن کي حل ڪرڻ جي اھميت تي زور ڏنو.هن چيو ته "شهري گھراڻن ۾ غربت صرف گهٽ آمدني بابت ناهي، پر ان ۾ صاف پاڻي، محفوظ کاڌي، ۽ باوقار زندگي جي حالتن تائين محدود رسائي پڻ شامل آهي. هي حڪمت عملي مربوط ۽ گهڻ شعباتي حل لاءِ رستو هموار ڪري ٿي،”. هن وڌيڪ ڳا لھائيندي چيو ته هن منصوبي مان 3,500 گهراڻا فائدو حاصل ڪري رهيا آهن. هن چيو ته شهري خوراڪ جي پيداوار جي شروعات هاڻي هڪ قابل عمل ماڊل بڻجي چڪي آهي، جيڪا شهري خوراڪ جي نظام ۽ شهري صحت ۽ صفائي جي وچ ۾ هڪ مضبوط تعلق کي ظاهر ڪري ٿي،
ڊبليو ايڇ ايڇ پاڪستان جي ڪنٽري ڊائريڪٽر مسز عائشه جمشيد،چيو تـ "اڄ جي شهري چئلينجن کي الڳ الڳ حل نه ٿو ڪري سگهجي. شهرن ۾ کاڌ خوراڪ جي کوٽ ۽ گندگي واري ماحول خلاف مربوط، جامع منصوبابندي اسان جو بھتر حڪمت عملي آهي. ماهر اقتصادي ترقي ڊبليو ايڇ ايڇ سرواڻ بلوچ ايف آر ڊي پي ۽ آر ڊي ايف جي مئنيجرن پاران پيش ڪيل پروگرام جون ڪامياب ۽ دلچسپ وڊيو دستاويزي ۽ ڪيس اسٽڊيز ذريعي ھن منصوبي جي ڪاميابين کي پيش ڪيو، جنهن ۾ شهري باغباني، ڇت تي فارمنگ، ۽ بهتر صفائي جي طريقن جهڙن ڪميونٽي جي اڳواڻي ۾ ٿيندڙ قدمن جي اثر کي بيان ڪيو ويو آهي. ھن ايف آر ڊي پي ۽ آرڊي ايف ادرن جي ڪم جي تعريف ڪندي چيو تـ حيدرآباد جي ڪچي آبادين ۾ دائمي خوراڪ جي عدم تحفظ، غربت ۽ بيروزگاري کي گهٽائڻ لاءِ ڪيل ڪوششن جي تعريف ڪئي. وحيده مهيسر، ايف آر ڊي پي جي ڪيل ڪوششن جي تعريف ڪئي ۽ معيشت ۽ سماج کي تشڪيل ڏيڻ ۾ نوجوانن جي ڪردار ۽ ضرورت تي زور ڏنو.هن چيو ته اسان ملڪ جي وڌي آبادي نوجوانن جي آهي .اسٽيڪ هولڊر اينگيجمينٽ جي موضوع جي ماهر ڊاڪٽر امتياز پيرزادو، پاڻي، صفائي ۽ صفائي لاءِ ننڍي پعماني تي ۽ پڻ وڏي سطح تي ڪيل اسٽيڪ هولڊر ميپنگ شيئر ڪئي. هن پاليسي جائزي ۽ اسٽيڪ هولڊر اينگيجمينٽ جي گھڻ رخا نتيجا شيئر ڪيا.
فهد امين جي نگراني ۾ هڪ پينل بحث ۾ زراعت جي ڊائريڪٽوريٽ، پاڻي ۽ سيوريج ڪارپوريشن، سنڌ سالڊ ويسٽ مئنيجمينٽ بورڊ، سول سوسائٽي ميمبر، ۽ مهراڻ يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي جا نمائندا شامل هئا. پينل اهم پاليسي سوالن کي خطاب ڪيو، سنڌ جي شهري ترقي جي پاليسين کي خوراڪ، پاڻي ۽ صحت صفائي جي نظام کي ضم ڪرڻ جي ضرورت تي زور ڏنو، خاص طور تي غير ،منصوبا بندي تحت آباد ٿيل علائقني ۽ ڪچي آبادي وارن علائقن تي ڳالھائيندي پينلسٽ غير مرڪزي پاليسين، عوامي، نجي ڀائيواري، مقامي سطح تي آڻڻ کي هٿي ڏيڻ، ۽ حصيداري لاءِ مناسب منصوبن جو مطالبو ڪيو.زرعي يونيورسٽي ٽنڊوڄام جي اڳوڻي وي سي پروفيسر ڊاڪٽر فتح مري، منتظمين جي تعريف ڪئي ته انهن اهڙي بروقت ۽ گنڀير مسئلي تي اهم اسٽيڪ هولڊرز کي گڏ ڪيو. هن زور ڏنو ته شهري کاڌي خوراڪ جي پيداوار صرف کاڌي جي پوک بابت ناهي؛ اهو هڪ پيچيده فريم ورڪ ۾ شامل آهي جنهن ۾ چار ضروري عنصر شامل آهن: دستيابي، آسان رسائي، ۽ قبوليت، متحرڪ فيصلو سازي، عوامي ۽ نجي ڀائيواري، ۽ موسمياتي پائيدار حل جو انتخاب بھتر حڪمت عمليون ٿي سگهن ٿيون جن تي اسان مان هر هڪ کي عمل ڪرڻو پوندو. سرسيد يونيورسٽي ڪراچي جي پروفيسر فضل نور پنهنجا خيال شيئر ڪندي چيو ته، "مون هن سفر کي پاڻ ڏٺو آهي؛ هن پروٽوٽائپ کي هاڻي اداري طور تي ترتيب ڏيڻ گهرجي ۽ انتظامي طور حڪومتي منصوبا بندي کي نظر ۾ رکندي ٻين علائقن تائين وڌايو وڃي.” هن زور ڏنو ته شهري ڪچيون آباديون غريب ترين ماڻهن جي گهرن تي مشتمل ھونديون آهن، جتي پاڻي جي کوٽ، صفائي جي خراب صورتحال، ۽ غذائيت جي کوٽ سخت متاثر ڪن ٿيون ۽ انهن کي اڌيڪ غربت ڏانهن ڌڪين ٿيون.
سنڌ جي وڏي وزير جي خاص معاون، تنزيلا قمبراڻي، تقريب ۾ شرڪت ڪندڙن کي خطاب ڪندي چيو ته سنڌ حڪومت پاڻي ۽ صحت صفائي واري شعبن کي بنيادي ۽ پائيدار ترقي لاءِ بنيادي ٿنڀ سمجهي ٿي.مهمان خاص سنڌ جي مڪاني حڪومتن واري وزير، سعيد غني، شهري خوراڪ جي پيداوار جي منصوبي جي تعريف ڪئي ۽ چيو ته هي هڪ بھتر ۽ بنيادي تبديلي آهي، ۽ هن زور ڏنو ته ھن قابل عمل ٿيندڙ ماڊلز کي صوبائي منصوبابندي ۾ ضم ڪيو وڃي. هن وڌيڪ چيو ته، "هي گڏيل ڪوشش شهري خوراڪ ۽ واش چئلينجن کي حل ڪرڻ لاءِ هڪ مضبوط بنياد قائم ڪري ٿي. اسان کي انهن ماڊلز کي وڌائڻ گهرجي ته جيئن ڪو به پوئتي نه رهي،” .تقريب جي اختتام ۾ ايف آر ڊي پي جي ايگزيڪيوٽو ڊائريڪٽر مسز فوزيه عزيز پروگرام ۾ آيل مھمانن جوشڪريو ادا ڪيو
