هيءُ هڪ ناقابلِ ترديد حقيقت آهي ته پاڪستان جون اقتصادي ۽ مالي پاليسيون عملي طور تي بين الاقوامي مالياتي فنڊ (آءِ ايم ايف) جي اثر هيٺ هلي رهيون آهن. ڪنهن به حڪومت لاءِ ڪنهن به معاشي پاليسي ۾ تبديلي آءِ ايم ايف جي منظوري کانسواءِ ممڪن ناهي. هر پاليسي تي انهن سان صلاح مشورو ضروري آهي، ۽ حڪومت وقت کي پنهنجي معاشي حڪمتِ عملي ان جي مطابق جوڙڻي پوي ٿي. ماضي ۾ هر مخالف ڌر جي پارٽي حڪومت تي الزام لڳائيندي رهي ته ملڪ کي آءِ ايم ايف جي اڳيان گروي رکي ڇڏيو ويو آهي، پر جڏهن اهي پاڻ اقتدار ۾ اينديون آهن ته ساڳيو ئي رستو اختيار ڪنديون آهن. پيپلز پارٽي هجي، مسلم ليگ (ن) هجي يا تحريڪ انصاف، سڀني آءِ ايم ايف سان رابطو ڪيو ۽ قرض کنيا آهن. عمران خان، جيڪو دعويٰ ڪندو هو ته هو خودڪشي ڪري وٺندو پر آءِ ايم ايف وٽ نه ويندو، آخرڪار ساڳئي اداري جون سخت شرطون مڃڻ تي مجبور ٿيو. عوام کي هاڻي اها حقيقت قبول ڪرڻ گهرجي ته جيڪي پارٽيون مخالف ڌر ۾ ويهي حڪومت تي تنقيد ڪن ٿيون، اهي اقتدار ۾ اچي ساڳيو ئي رستو ڪن ٿيون.
جيڪڏهن ڪنهن پارٽي معاشي پاليسين جي لاڳو ڪرڻ ۾ بهتر حڪمتِ عملي اختيار ڪئي آهي ته اها مسلم ليگ (ن) آهي، خاص طور تي شهباز شريف جي انتظامي صلاحيتن کي نظرانداز نٿو ڪري سگهجي. پنهنجي اڳئين ۽ هاڻوڪي دورِ حڪومت ۾ هن معاشي استحڪام لاءِ قدم کنيا، آءِ ايم ايف سان معاملا طئي ڪيا، انتظامي معاملن ۾ بهتري آندي ۽ اقتصادي بحران مان نڪرڻ جي ڪوشش ڪئي. بهرحال، هيءَ به هڪ حقيقت آهي ته موجوده حڪومت جي پٺيان اصل طاقت اسٽيبلشمينٽ جي آهي، جيڪا اهم فيصلا ڪري رهي آهي. گذريل ڪجهه مهينن ۾ حڪومتي معاملن ۾ بي ثباتي جا آثار ظاهر ٿيڻ لڳا آهن. جيڪي پاليسيون حڪومت کي معاشي بحالي طرف وٺي پئي ويون، اهي هاڻي زوال پذير نظر اچي رهيون آهن.
اسٽيبلشمينٽ جي ڪجهه پاليسين حڪومت کي مشڪل ۾ وجهي ڇڏيو آهي، خاص طور تي بلوچستان جي خراب ٿيندڙ صورتحال هڪ سنگين مسئلو بڻجي چڪي آهي. سڀني کي خبر آهي ته هتي معاملن کي خراب ڪرڻ ۾ ڪهڙن عنصرن جو هٿ آهي. ساڳئي ريت، سنڌو درياهه تي تجويز ڪيل ڇهه ڪئنالن وارو معاملو حڪومت کي آھستي آھستي ڳچي۾ پئجي رھيو آھي، چيو ٿو وڃي ته ھڪ ٻه ڪئنال شايد ٺهي به چڪا آهن، ھي ڪئنال سنڌ ۾ سخت احتجاج جو سبب بڻجي چڪا آهن. زرعي زمينون متاثر ٿي رهيون آهن ۽ پاڻيءَ جي ورڇ جو مسئلو شدت اختيار ڪري رهيو آهي. نتيجي طور، سنڌ ۾ پيپلز پارٽي تي به دٻاءُ وڌي ويو آهي، ۽ هوءَ سياسي بچاءَ لاءِ ناقابلِ قبول بهانا پيش ڪري رهي آهي. اهو محسوس ٿي رهيو آهي ته حڪومت، جيڪا هڪ منظم معاشي حڪمت عملي تي عمل ڪري رهي هئي، غير متوقع فيصلن جي ڪري غير يقيني صورتحال جو شڪار ٿي رھي آهي. جيڪڏهن وقت سر صحيح قدم نه کنيا ويا، ته ملڪ وڌيڪ معاشي ۽ سياسي بحرانن ۾ وڪوڙجي سگهي ٿو. هاڻي وقت اچي ويو آهي ته حڪمران اکيون کولن ۽ قومي مفاد ۾ دانشمندانه فيصلا ڪن.
