مسلم ليگ (ن) جي وفاقي حڪومت طرفان سنڌو درياهه مان 6 نوان ڪئنال ڪڍڻ جو منصوبو تيار ڪيو ويو آهي، جيڪو سنڌ جي پاڻي جي ورڇ تي سنگين اثر وجهي سگهي ٿو. هيءُ فيصلو نه رڳو زرعي معيشت تي ضرب هڻندو، پر سنڌ جي ماحولياتي توازن کي به بگاڙي سگهي ٿو.
سنڌو درياهه پاڪستان جي زراعت لاءِ هڪ حياتي بخش وسيلو آهي، جيڪو هزارين سالن کان سنڌ جي زرخيز زمينن کي سيراب ڪندو پيو اچي. 1991ع جي پاڻي ورڇ معاهدي تحت سنڌو درياهه جو پاڻي صوبن ۾ مخصوص اصولن تحت ورهايو وڃي ٿو. انهيءَ معاهدي جي برخلاف سنڌ اڳ ۾ ئي پاڻي جي کوٽ جو شڪار آهي. نون ڪئنالن سان سنڌ جو پاڻيءَ تي حق متاثر ٿيندو، جيڪو اڳ ۾ ئي گهٽجي رهيو آهي.
سنڌ جي زرعي زمين جو دارومدار سنڌو درياهه تي آهي. جيڪڏهن نوان ڪئنال ڪڍيا وڃن ٿا، ته سنڌ جي زراعت تي خراب اثر پوندو، جنهن جي نتيجي ۾ پاڻيءَ جي کوٽ سبب زرعي پيداوار ۾ گهٽتائي اچي سگھي ٿي. هيءُ صورتحال نه رڳو هارين ۽ آبادگارن کي متاثر ڪندي، پر سڄي ملڪ جي خوراڪ جي پيداوار کي به خطرناڪ صورتحال ڏانهن وٺي سگهي ٿي.
پاڻيءَ جي کوٽ جو اثر صرف زراعت تائين محدود ناهي، بلڪه اهو سنڌ جي ماحول تي به خراب اثر وجهي سگهي ٿو. سنڌ جي مختلف آبي ماڳن جهڙوڪ انڊس ڊيلٽا، ڪينجهر ڍنڍ، ۽ منڇر ڍنڍ تي پاڻي جي کوٽ سبب منفي اثر پئجي سگهن ٿا، جيڪي اڪثر ناياب نسلن جي مڇين، پکين ۽ ٻين جيوت لاءِ خطرو بڻجي سگهن ٿا.
سنڌ جي گھڻائي عوام جو روزگار زراعت سان جُڙيل آهي. جيڪڏهن زرعي پيداوار تي اثر پوي ٿو ته لائيو اسٽاڪ به متاثر ٿيندو، جنهن جو نتيجو لکين ماڻهن جي بيروزگاري جي صورت ۾ نڪري سگھي ٿو.
جيڪڏهن سنڌ جي زراعت کي مناسب مقدار ۾ پاڻي نه مليو ته سم ۽ ڪلر جو مسئلو وڌي سگهي ٿو. ان سان زمينون بنجر ٿي سگهن ٿيون، جيڪي اڳ ئي پاڻيءَ جي کوٽ سبب متاثر ٿي رهيون آهن.سنڌ جي عوام، سياستدانن، سماجي ڪارڪنن ۽ زراعت سان واڳيل ماڻهن هن منصوبي تي سخت احتجاج ڪيو آهي. مختلف شهرن ۾ مظاهرا ڪيا ويا آهن، جتي ماڻهن مطالبو ڪيو آهي ته سنڌو درياهه مان نوان ڪئنال ڪڍڻ جي منصوبي کي فوري طور تي ختم ڪيو وڃي. سنڌ جي وڏن سياستدانن به ان معاملي تي پنهنجي ڳڻتي ظاهر ڪئي آهي ۽ وفاقي حڪومت کي انھن منصوبن تي نظرثاني ڪرڻ جو مطالبو ڪيو آهي.
1991ع جي پاڻي ورڇ معاهدي موجب ڪنهن به صوبي کي بنا اتفاق راءِ سان سنڌو درياهه مان نوان ڪئنال ڪڍڻ جو اختيار ناهي. جيڪڏهن اهو عمل زبردستي ڪيو وڃي ٿو ته سنڌ آئيني ۽ قانوني طريقي سان پنهنجا حق حاصل ڪرڻ لاءِ عدالت جو دروازو کڙڪائي سگهي ٿي.
حڪومت کي گهرجي ته پاڻي ورڇ جي مسئلي تي صوبا گڏ ويهي ڪو حل ڪڍن. سنڌ کي پنهنجي پاڻي جو جائز حصو ملڻ گهرجي ته جيئن زرعي معيشت کي نقصان نه پهچي. سنڌو درياهه ۽ ان سان جڙيل ماحولياتي نظام کي محفوظ رکڻ لاءِ ضروري آهي ته حڪومت آبي وسيلن جي ورڇ ۾ انصاف کي يقيني بڻائي.
1991ع جي پاڻي ورڇ معاهدي موجب ڪنهن به صوبي کي بنا اتفاق راءِ سان سنڌو درياهه مان نوان ڪئنال ڪڍڻ جو اختيار ناهي. جيڪڏهن اهو عمل زبردستي ڪيو وڃي ٿو ته سنڌ آئيني ۽ قانوني طريقي سان پنهنجا حق حاصل ڪرڻ لاءِ عدالت جو دروازو کڙڪائي سگهي ٿي.
