اسان وٽ سڀ کان وڌيڪ يقيني ڳالهه ”غير يقيني صورتحال“ ئي آهي، ۽ ان ۾، ماشاءَ الله، حڪومت ۽ ميڊيا اهم ڪردار ادا ڪن ٿا. ان ۾ ڪو به شڪ ناهي ته ڪيترين ئي خبرن کي مختلف سببن جي ڪري، ڪنهن وڏي فيصلي کان اڳ فيڊ بيڪ وٺڻ لاءِ، ڄاڻي واڻي ڦهلائڻ يا "پلانٽ” ڪيو ويندو آهي۔ تازو وري افواهن جو هڪ طوفان اٿيو آهي، جنهن قوم کي بيچيني جي ڪيفيت ۾ مبتلا ڪري ڇڏيو آهي. شايد حڪومت جو هڪ فيصلو اهڙين سڀني خبرن جي ترديد لاءِ ڪافي هجي، پر لڳي ٿو ته حڪومت ڪنهن سبب ڪري اهڙي صورتحال کي برقرار رکڻ چاهي ٿي.
هاڻي ”اڊيالا جيل“ ۽ اڳوڻي وزيراعظم عمران خان بابت هلندڙ خبرن کي ئي ڏسو. اهڙين افواهن کي غلط ثابت ڪرڻ لاءِ هڪ نهايت سولو طريقو هو: صحافين جي هڪ ٽيم کي ڪيمرن سميت جيل وڃڻ جي اجازت ڏئي ڏني وڃي ها ۽ هي طوفان پاڻ ئي ٿَمي وڃي ها. هاڻي خدا لاءِ جيل مينوئل کي وچ ۾ نه آڻجو، ڇاڪاڻ ته مون سميت ڪيترن صحافين ڏٺو آهي ته جيلن ۾ ڇا ڇا ٿيندو آهي. هتي ته هڪ وزيراعظم (موجوده نه) جي هڪ فون تي به نيَب جو ڏوهاري پيرول تي آزاد ٿي ويندو آهي ۽ ٻيهر جيل نه ويندو آهي. ڪيترائي قيدي ته رات به جيل ۾ نه گذاريندا آهن. خير، حڪومت عمران خان بابت سوشل ميڊيا تي هلندڙ خبرن ۽ افواهن جي ترديد ته ڪندي رهي آهي ۽ اڃا به ڪندي آهي، پر نه ته سندس گهر وارن سان ملاقات ڪرائي وئي آهي ۽ نه ئي ڪو غير جانبدار طريقو اختيار ڪيو ويو آهي. حالتون ايتريون وڌي ويون آهن جو معاملو گڏيل قومن تائين به پهچي ويو آهي، پوءِ اهو 27هين ترميم هجي يا انساني حقن جي ڳالهه.
گذريل هڪ هفتي ۾ ٻه گورنر بدلجڻ جون خبرون به وڏي غير يقيني صورتحال پيدا ڪري ويون آهن: پهرين سنڌ جي گورنر ڪامران ٽيسوري بابت ۽ پوءِ خيبر پختونخواهه جي گورنر فيصل ڪريم ڪنڊي بابت. حيران ڪندڙ ڳالهه اها آهي ته وفاق طرفان ڪا واضح ترديد نه هجڻ انهن خبرن کي وڌيڪ وزن ڏئي رهي آهي. صحيح ۽ غلط جو فيصلو الڳ آهي، پر ڪنهن به خبر کان اڳ ڪنهن نه ڪنهن ذريعي (سورس) جو موقف اهو خبر وڌيڪ مضبوط بڻائي ڇڏي ٿو. ممڪن آهي ته اهي ٻئي خبرون صحيح هجن، پر جيڪڏهن ائين نه ٿيو ته پوءِ ڇا ٿيندو؟ حڪومت جي خاموشي ئي خبرن ۾ وزن پيدا ڪري ٿي.
ان کان پوءِ وري اها خبر به آئي ته خيبر پختونخواهه ۾ گورنر راڄ لڳائڻ تي غور ٿي رهيو آهي. عام طور تي ڪنهن وڏي خبر کان اڳ ماڻهن کي اجائي بحث ۾ الجهائي رکيو ويندو آهي. اڃا 26هين ۽ 27هين آئيني ترميم تي بحث پورو به نه ٿيو هو ته اوچتو نون صوبن جي بحث ڇيڙي وئي. اها ڪا نئين ڳالهه ناهي، سالن کان اهو موضوع هلندو اچي. اهو سلسلو ته تڏهن کان هلي رهيو آهي جڏهن اوڀر ۽ اولهه پاڪستان هئا. اوڀر پاڪستان جي اڪثريت اشرافيه کي قبول نه هئڻ سبب ”ون يونٽ“ جو نعرو لڳايو ويو. هاڻي چار صوبا به گهٽ لڳن ٿا ته 21 يا 22 صوبا ٺاهڻ جون ڳالهيون شروع ٿي ويون آهن.
اصل مسئلو اختيارن کي هيٺين سطح تائين منتقل ڪرڻ جو آهي. پيپلز پارٽي جو چيئرمين بلاول ڀٽو ته زور سان 18هين ترميم ختم ڪرڻ خلاف آواز اٿاري ٿو، پر اهو نٿو ٻڌائي ته سندس سنڌ حڪومت ان تي عمل ڇو نٿي ڪري. بلوچستان ۾ ڇو عمل نٿو ٿئي؟ جيڪڏهن واقعي ائين ٿئي ها ته نون صوبن جي بحث پاڻ ئي ختم ٿي وڃي ها. نه ته هو پنهنجي ئي پارٽي جي رضا رباني کان پڇي وٺن ته ڇا حقيقت ۾ اهو طئه ٿيو هو ته اختيار صوبي بدران مقامي سطح تي منتقل ڪيا ويندا ۽ پبلڪ اڪائونٽس ڪميٽي جو چيئرمين اپوزيشن ليڊر هوندو.
27هين آئيني ترميم کانپوءِ باني پي پي پي ذوالفقار علي ڀٽو جو تيار ڪيل 1973ع جو آئين ڪيترو مضبوط رهيو آهي يا ڪمزور ٿيو آهي، اهو مان انهيءَ پارٽي جي اڳواڻن تي ڇڏيان ٿو. مسلم ليگ (ن) جو ذڪر ڪرڻ به ان ڪري غير ضروري آهي جو اها هميشه اسٽيبلشمينٽ جي ”بي ٽيم“ رهي آهي ۽ ”اي ٽيم“ ٿيڻ جي خواهشمند رهي آهي. ميان نواز شريف جڏهن به وزيراعظم جي حيثيت ۾ پنهنجا آئيني اختيار استعمال ڪيا، ته ان جي کيس قيمت ادا ڪرڻي پئي. پر موجوده وزيراعظم شهباز شريف، جيڪو هميشه کان اسٽيبلشمينٽ جو پسنديده رهيو آهي، اهو سمجهي ٿو ته ”سڀ ٺيڪ رهندو“ ۽ موجوده سيٽ اپ هلندو رهندو. سندس خوش نصيبي اها آهي ته هن سال ڀارت خلاف جنگ ۾ ڪاميابي ۽ بين الاقوامي طور تي، خاص ڪري آمريڪي صدر ڊونالڊ ٽرمپ طرفان پاڪستان ۽ ان سان گڏ فِيلڊ مارشل جنرل عاصم منير جي ساراهه، شهباز شريف کي وڌيڪ مضبوط بڻايو آهي.
اهڙي موقعي تي وڏو ڀاءُ جو اهو ”غير ضروري“ بيان، ته رڳو عمران جو نه پر سندس به احتساب ٿيڻ گهرجي جنهن کيس آندو، جڏهن ته سڀ ڪجهه ٺيڪ هلي رهيو آهي ــ هڪ نئين ۽ بيڪار بحث کي جنم ڏنو آهي. اهو ابھام جيترو جلد ختم ٿئي، حڪومت ۽ وزيراعظم لاءِ اوترو ئي بهتر آهي.
ساڳيءَ طرح اڊيالا جيل ۽ عمران خان جي صحت بابت افواهن کي به حڪومت پاڻ ئي وڌائي رهي آهي: نه ملاقاتون ڪرائي رهي آهي ۽ نه غير جانبدار ذريعن کي جيل ۾ وڃڻ جي اجازت ڏئي رهي آهي. جيڪڏهن پنهنجن صحافين تي اعتماد ناهي ته پوءِ بي بي سي، سي اين اين يا الجزيره جي ٽيم کي وٺي وڃن ــ ڳالهه ڪرائڻو هجي يا نه ــ بس حقيقت سامهون اچي ويندي. ٻيهر چوان ٿو، جيل مينوئل جي ڳالهه نه ڪريو، ملڪ جي مفاد جي ڳالهه ڪريو. حيرت ان ڳالهه تي ٿئي ٿي ته اهڙي وقت تي، جڏهن ملڪ تي دهشتگرد حملا ٿي رهيا آهن، بلوچستان جون خبرون نه صرف پريشان ڪندڙ آهن پر معيشت تي به منفي اثر وجهي رهيون آهن. حڪومت جي مسلسل خاموشي ملڪ کي وڌيڪ غير يقيني صورتحال ۾ مبتلا ڪري ڇڏيو آهي. جيڪا خبر اچيڻي آهي، اچڻ ڏيو، جنهن جي ترديد ڪرڻي آهي، ڪريو، ۽ اپوزيشن ۽ ميڊيا کي غلط ثابت ڪريو.
جيڪڏهن ڪو ٿورو به ضِد ۽ انا کي هڪ پاسي رکي ڪم ڪري ها ته شايد اڄ عمران خان ايترو مشهور نه هجي ها، نه ئي ايترو وڏو موضوع بحث هجي ها. 27هين ترميم پارليامينٽ، عدليه ۽ سياستدانن کي ڪمزور ڪري ڇڏيو آهي. شايد اڄ جا حڪمران اها ڳالهه نه سمجهي سگهن ته ”ڀائرو، سڀ ڪجهه سٺو ناهي“. البته دعا ضرور آهي ته سڀ ڪجهه سٺو ٿي وڃي، ڇاڪاڻ ته آخرڪار مون کي به ته هتي ئي رهڻو آهي، هن ئي مٽيءَ ۾ دفن ٿيڻو آهي. ٻين جو ڇا ٿيندو، اهو خبر ناهي. وطن جي مٽي گواهه رهندي.
