پاڪستان پيپلزپارٽي اڄ پنهنجي 58 سالگره ملهائي رهي آهي، جنهن جو بنياد ذولفقارعلي ڀٽي 30 نومبر 1967 تي لاهور جي شهر ۾ وڌو. ان کان اڳ بئريسٽر ذوالفقار علي ڀٽي سياست جي شروعات ايوب خان جي ڪابينا ۾ شموليت سان ڪئي، تاشقند جي معاهدي تان ايوب خان سان اختلاف رکي وزارت تان استعيفي ڏئي، پاڪستان پيپلزپارٽي جو بنياد وڌو. پارٽي جو بنياد چئن اصولن تي رکيو ويو جن ۾ اسلام اسان جو دين، جمهوريت اسان جي سياست، سوشلزم اسان جي معيشيت ۽ طاقت جو سرچشمو عوام آهي. پارٽي ٺاهڻ کانپوءِ ايوب خان کي استعيفي ڏيڻ تي مجبور ڪيو ۽ ٽن سالن کان پوءِ پاڪستان جي تاريخ جي پهرين هڪ ووٽ، هڪ فرد جي حيثيت سان ٿيندڙ اليڪشن ۾مغربي پاڪستان خصوصن پنجاب ۽ سنڌ ۾ شاندار ڪاميابي ماڻي، جيتوڻيڪ مشرقي پاڪستان مان شيخ مجيب الرحمان جي پارٽي عوامي ليگ جي واضع اڪثريت باوجود اقتدار نه ڏئي، کيس بنگال کي آزاد ڪرائي بنگلاديش ٺاهڻ تي مجبور ڪيو ويو.
پاڪستان جي آزادي کانپوءِ 23 سالن تائين پاڪستان ۾ حڪومتي ڍانچو آمرانا، ۽ بيوروڪريٽڪ رهيو، متفق آئين جو نه هجڻ، سياسي پارٽين جو ڪمزور هجڻ، توڙي غيرجمهوري قوتن جو راڄ رهندو پي آيو. 1970 ۾ بچيل پاڪستان م پاڪستان پيپلز پارٽي پهرين جمهوري ۽ عوام دوست پارٽي ٿي سامهون آئي.
پاڪستان پيپلزپارٽي ان جي قيادت توڙي ورڪرن گذريل 58 سالن ۾ هن ملڪ ۾ جمهوريت لاءِ جيتريون قربانيون ڏنيون آهن جنهن جو مثال ملڪي تاريخ ۾ ورلي ملندو، پاڪستان پيپلز پارٽي جي قيادت جو هاڻوڪو ٽيون دور آهي، ذوالفقار علي ڀٽي کي پنهنجي پاڪستان پيپلز پارٽيءَ جي بنياد وجهڻ 1967 کان وٺي 1979ع تائين صرف 12 سال مليا، جنهن ۾ هن عوام کي زبان ڏيڻ سان گڏ اقتدار به ماڻيو، ملڪ کي ترقي ۽ خوشحالي ڏني ۽ پنهنجي پارٽي ٺاهڻ کانپوءِ جي 12 سالن جي مختصر عرصي ۾ عالمي قوتن، جنرلن ۽ ججن جي گڏيل سازشن ذريعي نه رڳو کيس اقتدار کان محروم ڪيو ويو، پر کيس سوليءَ تي چاڙهيو ويو.
هن صدر، وزيراعظم جا عهدا ماڻيا، 1973 جو آئين ڏنو، لاهور ۾ اسلامي سربراهي ڪانفرنس منعقد ڪرائي، هن جو پنجن سالن کان به گھٽ عرصو اقتدار هليو. کيس اپريل 1979 ۾ راولپنڊي جي جيل ۾ ڦاسي ڏئي سندس لاش کي لاڙڪاڻي موڪليو ويو. جتان سندس نوجوان ڌي بينظير ڀٽو پيءَ جي ڇڏي ويل پارٽي کي کڻي هلي جنهن پنهنجي 30 سالن جي سياسي زندگي ۾ ٻه دفعا وزيراعظم جا عهدا ماڻيا، جيل ۽ جلاوطني، ٻن ڀائرن جا لاش پنهنجي هٿن سان دفنايا، ملڪ جي وقار کي وڌايو پر کيس به راولپنڊي جي ساڳئي شهر ۾ انتها پسندن ۽ آمرن قتل ڪرائي ڇڏيو. پاڪستان پيپلز پارٽي جو هاڻي هي ٽيون دور آهي جيڪو بينظير ڀٽو کان پوءِ 2007 کان شروع ٿيو جنهن جي قيادت بلاول ڀٽو ۽ آصف علي زرداري ڪري رهيا آهن.
ذولفقار علي ڀٽي جي سوانح حيات لکندڙ مشهورآمريڪن بايو گرافر اسٽينلي والپرٽ ”ذلفي ڀٽو آف پاڪستان “ ۾ لکي ٿو ته ذولفقار علي ڀٽي جي وڏي ۾ وڏي خواهش هئي ته هو ” سنڌ جو وزيراعلي“ بنجي، ڇاڪاڻ ته سندس والد شاهنواز ڀٽو 1937 ۾ سنڌ اسيمبلي جي ٿيندڙ پهرين چونڊن ۾ اتحاد پارٽي جي اڳواڻ هوندي به پنهنجي شهر لاڙڪاڻي مان ٺٽي ڄائي شيخ عبدالمجيد سنڌي کان چونڊ هارائي ويو هو، ان صدمي ۾ هن سياست کي خيرآباد چئي بمبئي وڃي وسائي جتي هن بمبئي سرڪار جي نوڪري سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن جي چيئرمين طور ڪئي. ذوالفقارعلي ڀٽي پنهنجي پيءَ جي شڪست واري بدلي ۾، سنڌ کان به وڌيڪ پاڪستان جي وزيراعظم، ايشيا جي وڏي ليڊر وارو رتبي سان گڏ دنيا ۾ ڦاسي تي چڙهندڙ ليڊرن ۾ پنهنجو نالولکارايو. سندس ڌيءَ جيڪا پڻ چند مهينا پهرين ٻاهران تعليم مڪمل ڪري ملڪ ۾ موٽي هئي، کيس وزارت خارجا ۾ نوڪري ڪرڻ جو شوق هو، هن پاڪستان ٽيليويزن تي فارين آفيئرس تي ڪجهه پروگرام پڻ ڪيا، پر کيس سندس پي جي هٽائن کان پوءِ سندس مشن کي پورو ڪرڻ لاءِ حادثاتي طور تي سياست ڪرڻي پئي.
پاڪستان پيپلز پارٽي جنهن جي ڪارڪنن ۽ قيادت جو قربانين جي ڪري پارٽي اڄ به سنڌ ۾ ناقابل شڪست رهندي پئي اچي، 1970 جي اليڪشن ۾ پيپلزپارٽي روايتي سياستدانن، جي ايم سيد، ايوب کهڙي،ق اضي فضل الله، پير علي محمد راشدي جهڙن روايتي سياستدان جيڪي 1937 کان وٺي سنڌ جي سياست جا وڏا سياستدان سمجهيا ويندا هئا انهن کي شڪست ڏئي سنڌ ۾ هڪ مظبوط سياسي ۽ عوامي پارٽي جو بنياد وڌو. ڇاڪاڻ ته ان کان پهرين سنڌ ۾ ڪابه عوامي پارٽي يا مظبوط سياسي قيادت وجود نه رکندي هئي، شخصيتون اليڪشن کٽينديون هيون، حڪومتون ٺاهينديون ۽ ڊاهينديون هيون پر عوامي سياست جو سنڌ ۾ بلڪ پوري ملڪ ۾ ڪو مثال ڪون ٿو ملي، اهو ئي سبب آهي جو اڄ به سنڌ ۾ پاڪستان پيپلزپارٽي جو مقابلو پراڻا خاندان، شخصيتون ڪندا رهن ٿا، ڪوبه مقابلي جهڙو متبادل ٺهي نه سگھيو آهي. پاڪستان جي موجوده سياسي پس منظر جو جائزو وٺڻ سان معلوم ٿئي ٿو ته گذريل ويهن سالن کان وٺي ملڪي ليول تي ڪابه پارٽي اليڪشن کٽي نه سگهي آهي، جيئن پاڪستان پيپلزپارٽي سنڌ ۾، مسلم ليگ نواز پنجاب ۾، تحريڪ انصاف صوبي خيبرپختونخواهه ۽ پنجاب ۾ اليڪشن کٽين ٿيون، جڏهن ته مسلم ليگ نواز سنڌ ۾ هڪ به سيٽ نه کٽي سگهي آهي، تنهنڪري آهو چئي سگھجي ٿو ته هاڻي پاڪستان جو سياسي منظرنامو ائين ئي رهندو.
باوجود انهن سڀني ڏکيائين جي پاڪستان پيپلزپارٽي هن قت تائين 1970 کان 2024 تائين پنج دفعا مرڪز ۾، سنڌ ۾ اٺون دفعو اقتدار ماڻيو آهي جڏهن ته 1990، 1996 ۽ 2002 ۾ باوجود سنڌ ۾ پيپلزپارٽي کي صوبائي اسيمبلي جون وڌيڪ سيٽون کٽڻ جي حڪومت ٺاهڻ نه ڏني وئي، اسٽبلشمينت جي سهاري سان ڄام صادق علي، سيد مظفر حسين شاهه، ارباب رحيم، لياقت جتوئي، علي محمد مهر جهڙن کي وزيراعلي جي منصبن تي ويهاريو ويو، شايد پاڪستان پيپلزپارٽي برصغير جي واحد پارٽي آهي جيڪا گذريل 55 سالن کان وٺي هڪ ئي صوبي سنڌ ۾ هر اليڪشن کٽيندي پئي اچي.
بينظير ڀٽو جيان آصف علي زرداري ۽ بلاول ڀٽي جو سياست ۾ اچڻ به حادثاتي لقاءِ آهي. آصف زرداري جيڪو بي نظير جي شهادت کان پوءِ چئن سالن جي خود ساختا جلاوطني کان پوءِ اچي نه رڳو پارٽي جي قيادت سنڀالي پرپنهنجي حڪمت عملي تحت مرڪز ۾ يوسف رضا گيلاني کي وزير اعظم چونڊايو ۽ پاڻ پاڪستان جو هاڻي ٻيو دفعو صدر چونڊيو ويو آهي. آصف زرداري ۽ بلاول ڀٽي جي قيادت، سنڌ ۾ پنهنجي صلاحيتن جي ڪري هر اليڪشن ۾ ڪاميابي ماڻي سنڌ ۾ هي چوٿون دفعو حڪومت ٺاهڻ ۾ ڪامياب وئي آهي. سنڌ ۾ هن وقت پاڪستان پيپلز پارٽي جون مخالف شخصيتون توڙي خاندان ڪمزور نظر اچن ٿا.
اڄوڪي پاڪستان جتي ٻن صوبن خيبرپختونخواهه ۽ بلوچستان جو حالتون، دهشتگردي، بنيادپرست قوتن جو وڌڻ واري ڳنڀير صورتحال ۾پاڪستان پيپلزپارٽي جي اهميت وڌي وئي آهي، جيستائين سنڌ ۾ پاڪستان پيپلزپارٽي جو تعلق آهي ته ان جي قيادت آصف علي زرداري جهڙو غير معمولي ماڻهو جنهن پنهنجي زندگي جا 11 سال جيل، 4 سال جلاوطني گهارڻ کان پوءِ جيترو هن ملڪ جي سياست کي سمجهي سياست ڪري رهيو آهي، اهو ڀلي ڪيترن کي پسند نه به هجي، پر پارٽي کي ڪاميابي سان هلائڻ اقتدار جو حصو ٿيڻ ۽ خاص طور تي سنڌ ۾ ويهن سالن کان لڳاتار حڪومت ڪرڻ سندس جي ڪامياب سياسي حڪمت عملي جو ثبوت آهي. پاڪستان پيپلزپارٽي جو 58 سالن کان اقتدار توڙي مخالف ڌر ۾ هجڻ ۽ پنهنجي مقبوليت برقرار رکڻ ئي پارٽي جي ڪاميابي آهي، جڏهن 1970 ۾ بنگال ۾ تمام وڏي اڪثريت سان ڪاميابي ماڻيندڙ پارٽي عوامي ليگ، جنهن 30 لک بنگالين جي قربانين سان ملڪ آزاد ڪرايو، اڄ ان پارٽي کي جنهن بدترين نموني سان نيڪالي ڏني وئي آهي اهو به تاريخ جو تلخ ترين مثال آهي. ملڪي ليول توڙي سنڌ ۾ به اڄ ڀٽو دوستي ۽ ڀٽو دشمني واري سياست آهي، ڀٽي جي قرباني ۽ سندس خاندان جون قربانيون ۽ عوام کي زبان ۽ سياسي شعور ۽ سگهه ڏيڻ واريون خوبيون پاڪستاني سياست جو محور آهن. اهو ئي سبب آهي جو 58 سالن کان پوءِ به ملڪ ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي قائم ۽ دائم آهي.
