ٻارن جو عالمي ڏينهن هر سال 20 نومبر تي ملهايو وڃي ٿو ـ ھي ڏينهن ٻارن جي حقن ۽ ڀلائيءَ لاءِ عالمي توجهه جاڳائڻ لاءِ مخصوص آهي. ان ڏينهن جي شروعات گڏيل قومن جي گڏجاڻيءَ کان پوءِ ٿي، جڏهن ٻارن لاءِ قانون سازيءَ تي زور ڏنو ويو. عالمي سطح تي ٻارن جي زندگي ۾ وڏا چئلينجز موجود آهن: غربت، بي روزگاري، وبائون ۽ تڪرار. ٻارن جي تعليم، صحت ۽ حفاظت کي يقيني بڻائڻ اسانجي گڏيل ذميواري آهي
عالمي سطح تي ڪيترا ئي علائقا ٻارن لاءِ وڌيڪ خطرناڪ بڻجي پيا آهن ـ وبايئون ۽ جنگون ويڪسينشن پروگرامز کي متاثر ڪن ٿيون ۽ اڻ ويڪسين ٿيل ٻارن جو انگ وڌي وڃي ٿو يونيسيف ڊيٽا موجب، ڪيترائي ملڪ اڃا به ٻارن جي بنيادي حقن ۾ پٺتي آهن. پاڪستان ۾ ٻارن جي تعداد گهڻو آهي ـ ملڪ جي آباديءَ جو وڏو حصو نوجوان آهي. تازين رپورٽن مطابق پاڪستان ۾ ٻارن جي آبادي 100 ملين کان مٿي آهي پاڪستان ۾ غذائي ناڪافي، بدقسمتي ۽ موسمي آفتون ٻارن جي صحتياب زندگيءَ لاءِ وڏا خطرا آهن ـ 2022ع جي وڏي ٻوڏ ۽ وڌندڙ گرمي پد ٻارن کي خوراڪ ۽ صحت جي نقطه نظر کان متاثر ڪيو يونيسيف واڪستان جي سالياني رپورٽ ڏيکاري ٿي ته ڪيترن ئي ٻارن کي سنگين غذائي ڪمزوريءَ جا علاج مليا پر ضرورت اڃا وڌي آهي ـ پاڪستان ۾ ٻارن جي وئڪسينشن ۽ ولادت جي رجسٽريشن تي به ڪم جاري آهي ـ شروعاتي تعليم تائين رسائيءَ ۾ به صوبائي فرق واضح طور ڏيکاريا ويا آهن ـ بلوچستان، اندرونِ سنڌ ۽ ڏورانهن علائقن ۾ اسڪول وڃڻ جي شرح گھٽ آهي. ٻارن ۾ غذائي نقصان ۽ شديد غذائي ڪمزوري اڃا کيتر ۾ آهن ـ پاڪستان عالمي هدفن تي پهچڻ لاءِ اڃا پٺتي آهي، خاص ڪري غذائي سٺائي ۾ ـ سنڌ صوبو پاڪستان جو اهم صوبو آهي، جتي ٻارن جا مسئلا خاص طور تي ڳڻتي جوڳا رهيا آهن ـ
اسڪولي تعليم، خاص ڪري ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جي برابر حصيداري، بهتر ڪرڻ جي ضرورت آهي. ڇوڪرين جي تعليم ۽ صحت تي خصوصي ڌيان ڏيڻ سان سماجي تبديلي ممڪن آهي ـ پاڪستان ۾ ٻار جي شادي جا واقعا، خاص ڪري شروعاتي عمر ۾ شادي اڃا به ڳڻتيءَ جا موضوع آهن ۔ ٻارن لاءِ مناسب رهائش، صاف پاڻي ۽ صفائي بنيادي خدمتون آهن جيڪي سڀني کي پهچڻ گهرجن، يونيسيف ۽ مقامي سرڪاري ادارا گڏجي اسڪولن، صحت مرڪزن ۽ واٽر پروجيڪٽس تي ڪم ڪري رهيا آهن . ٻارن جي زندگيءَ ۾ موسمياتي تبديليون پڻ وڏو ڪردار ادا ڪن ٿيون وڏي گرمي يا ٻوڏ جي سبب ٻارن جي گهرج جي بنيادي خدمتون متاثر ٿين ٿيون ـ عالمي سطح تي آن لائن سيکاريندڙ اوزار ۽ ٽيڪنالاجي ٻارن لاءِ نوان موقعا کولي رهيون آهن ـ پر مسئلا به پيدا ڪري رهيا آهن: سڀني وٽ انٽرنيٽ يا ڊوائيس نه آهن ـ
پاڪستان ۽ سنڌ ۾ آن لائن سکيا تائين محدود رسائي اڪثر پسماندن لاءِ رڪاوٽ آهي ـ سماجي تحفظ ۽ خانداني سپورٽ پروگرام ٻارن جي ڀلائيءَ لاءِ اهم ثابث ٿيا آهن ۔ سرڪاري ۽ غير سرڪاري تنظيمون گڏجي غذائي مدد، اسڪولنگ ۽ صحت مهم هلائين ٿيون ـ ٻارن جي نفسياتي صحت ۽ ذهني بهبوديت جي به توجهه گهرجي، خاص طور تي تڪرارن ۽ آفتن کان پوءِ ريسڪيو ۽ رياستي مدد جي فوري رسائي ٻارن جي زنده بچاءَ ۽ بهتري لاءِ ضروري آهي ـ والدين جي تعليم ۽ سماجي آگهي ٻارن جي مستقبل تي مثبت اثر ڇڏي ٿي ـ مقامي ڪميونٽي پروگرام جهڙوڪ اسڪول بينڪ، صحت ڪيئمپ ۽ ماهر تربيتي منصوبن اهم آهن ـ عالمي سطح تي ٻارن جي حقن کي مضبوط ڪرڻ لاءِ گڏيل مقصدن تي عمل ڪرڻ ضروري آهي ـ پاڪستان ۾ ٻارن لاءِ خاص پاليسين جي ضرورت آهي جيڪي صوبائي سطح تي لاڳو ٿين ـ سنڌ لاءِ پڻ منصوبابندي ۽ ضلعي بنياد تي گهٽتائيءَ وارا پروگرام ٺهڻ گهرجن ـ تعليم جي معيار کي بهتر ڪرڻ، استاد کي تربيت ڏيڻ ۽ اسڪول جي سهولتن جي فراهمي تي زور ڏيڻ کپي ـ ويڪسين پورا ڪرڻ ۽ صفائي سهولتن تي سرمايو ضرور وڌايو وڃي ـ ٻارن جي شموليت سندن ڳالهه ٻڌڻ ۽ فيصلن ۾ شامل ڪرڻ پاليسين کي وڌيڪ اثرائتو بڻائي ٿي ـ نوجوانن ۽ ٻارن ۾ قيادت ۽ آواز پيدا ڪرڻ لاءِ عملي ميدان تي ڪم ڪرڻ گهرجي ـ غير سرڪاري تنظيمون ۽ بين الاقوامي ادارا مقامي حڪومتن سان شراڪت وڌائين ـ ٻارن جي تحفظ لاءِ قانوني فريم ورڪ بهتر ڪيو وڃي ۽ سختي سان لاڳو ڪيو وڃي ـ والدين کي روزگار جا موقعا ۽ سماجي مدد ڏيڻ سان ٻارڪمائي ۾ گهٽتائي آڻي سگهجي ٿي موسمياتي تبديليءَ جي روڪٿام ۽ موافقت جي پاليسين ۾ ٻارن جي منفرد ضرورتن کي شامل ڪيو وڃي ـ اسڪولن ۾ غذائي ڪيمپ ۽ صحت اسڪريننگ پروگرام ٻارن جي ڀلائيءَ لاءِ فائديمند آهن ـ علائقائي ڊيٽا گڏ ڪرڻ، جهڙوڪ Sindh Child Labour Survey، پاليسين کي سڌو اثر ڏين ٿا۔ روزاني نگراني ۽ رپورٽنگ سان ٻارن جي حالت کي بهتر طور پر سمجھي سگهجي ٿو ـ ميڊيا ۽ سوشل ميڊيا ٻارن جي حقن بابت شعور وڌائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪري سگهن ٿا ـ والدين، استاد، سماجي اڱڻ، ۽ حڪومت گڏجي ٻارن لاءِ محفوظ ماحول تي ڪم ڪن ـ عالمي ڏينهن تي اسان کي عمل جو منصوبو ٺاهڻ گهرجي، نه رڳو جذباتي ٻوليون ـ ھر ٻار کي صحت مند، محفوظ ۽ پڙهيل ٿيڻ جو حق آهي هي بنيادي اصول آهي ـ پاڪستان ۽ سنڌ ۾ ان مقصد لاءِ هلندڙ ڪوششن کي تڪميل تائين پهچائڻ لاءِ وسيلا ۽ سنجيدگي جي ضرورت آهي ـ ٻارن جي عالمي ڏينهن تي اسان سڀني کي واعدو ڪرڻ گهرجي ته ٻارن لاءِ بهتر مستقبل ٺاهينداسين ـ آخر ۾، ٻارن وٽ آواز آهي انهن جي ٻڌڻ، انهن جي حفاظت ۽ سندن حقن لاءِ ڪم ڪرڻ اسانجي ذميواري آهي ـ ٻارن جي عالمي ڏينهن مبارڪ اچو ته گڏجي هر ٻار لاءِ روشن ۽ محفوظ مستقبل ٺاهيون ـ
