ملير ايڪسپريس وي جي ٺھڻ سان ملير ۾ مڪمل طور تي زراعت جو خاتمو ايندو ۽ ان سان گڏوگڏ مقامي آبادي کي پڻ وڏو نقصان رسندو، مقامي ماڻهن جو گذر سفر مڪمل طور تي تباهه ٿي ويندو ۽ وڌيڪ اھم ڳالهه فطرت کي پڻ وڏو نقصان پهچندو. ھاڻي جيڪي پکي آزادي سان اڏن ٿا، جهرڪيون چون چون ڪن ٿيو، انهن جو خاتمو اچي ويندو، بس رڳو تيز گاڏين جو شور ھوندو ۽ ھي خوبصورت سر سبز علائقو پنهنجي تاريخي حيثيت وڃائي ويهندو.
جيڪڏھن اسين تاريخ جي پنن کي اٿلائي ڏسنداسين ته خبر پوندي، جڏھن ملير ندي ۾ جهَجهو پاڻي ايندو ھو ۽ پوءِ اھو مٺو پاڻي کُوهَن ۾ داخل ٿيندو ھو، ان پاڻي منجهان نه صرف ملير جا ماڻهو زمينون آباد ڪندا ھئا پر پيئڻ جي پاڻي جو بندوبست پڻ ڪندا ھئا. انهن ڳالھين جي ثابتي اسان کي انگريزن جي ڇڏيل دستاويزات ۾ پڻ ملي ٿي.
ماضي ۾ جڏھن برسات ٿيندي ھئي ته ملير ندي ۾ پاڻي ڀرجي ايندو ھو، ۽ خوشحالي ايندي ھئي زمينون آباد ٿينديون ھيو، سبزيون، ڪيلا، چيڪو وغيره ٿينديون ھيو، جيڪي سموري ملڪ ۾ سپلائي ٿينديون ھيو، پر ھاڻي انهن جو ڪو ميار نه بچيو آھي، ماڻهو ملير جي سبزي کائڻ کان ڪِيٻائڻُ ٿا، ڇو ته اھا گَندِي نالي جي پاڻي مان تيار ٿي ٿئي.
ان ڳالهھ ۾ ڪو شڪ ڪونهي ته موسمي تبديلي جي ڪري ملير جي زمينن کي نقصان پهتو آھي ۽ پر ان کان وڌيڪ نقصان ملير ايڪسپريس وي جي ٺھڻ سان ٿيندو، جيڪو اڌ کان وڌيڪ ٺھي چڪو آھي.جيڪو ملير ندي جي وچ ۾ ٺھي ٿو ۽ جيڪي ريتي بجري ان ۾ استعمال ٿي ٿئي سان به ملير ندي جي ڪنارن مان ڪڍي وڃي ٿي، ان سان نه صرف ٻوڏ اچي سگهي ٿي، پر کوھن ۾ به مٺو پاڻي به اچڻ بند ٿي ويندو، زمينون بنجر ٿي وينديون ۽ ماڻهو ھائوسنگ اسڪيمون ٺاھيندا ۽ ڌاري آبادگاري وڌڻ شروع ٿيندي ۽ مقامي ماڻهو ملير ضلعي ۾ اقليت ۾ تبديل ٿي ويندا.
ھڪ ڏينهن شام ڌاري سج لهڻ وقت منهنجي ملاقات ميمڻ ڳوٺ جي رھاڪو رمضان ميمڻ سان ملاقات ٿئي، جيڪو تقريبن 60 کان 70 سالن جي لڳ ڀڳ ھو، تنهن مون کي ٻڌايون ته جڏھن اسين ٻار ھوندا ھواسين ته ملير ندي ٽپي اسڪول ويندا ھواسين ۽ جيڪڏھن برسات پوندي ھئي ته ملير ندي ۾ تيز پاڻي وھندو ھو.
ملير جي سرسبز زمين جيڪا ملير جي ماڻهن لاءِ ھڪ وطن آھي. اھي ان سان بي انتها محبت ڪن ٿا، مون ايڏو عرصو ملير ۾ رهندي انهن کي زمين تي صبح شام ڪم ڪندي ڏسندو آھيان ۽ ڪڏھن به انهن جي چهري تي بيزاري نه ڏٺي آھي،مان حيران آھيان، جڏھن سرڪاري منصوبن کي ڏسندو آھيان، آخر ھي ماڻهو ھاري، ناري ۽ مزدور زمين کان سواءِ ڪئين رھي سگهندا.
ملير ايڪسپريس وي جي ٺھڻ سان ڪيترا ئي ڳوٺ متاثر ٿيندا ، مقامي ماڻهو جيڪي صدين تائين ان زمين تي آباد آھن. انهن جا گهر پٽ ڪيا ويندا ۽ انهن کي بي گهر ڪيو ويندو اھا آھي، ھن ملڪ جي ڊيولپمينٽ جيڪا عام ھارين نارين کي پنهنجي ڳوٺن کان ڀي دخل ڪري ٿي ۽ لڏ پلاڻ تي محبور ڪري ٿي. مقامي ماڻهن ٻڌايون ته ملير ايڪسپريس وي جي ٺھڻ سان مقامي سنڌي آبادي اقليت ۾ تبديل ٿي ويندي. ان ڪري ھي منصوبو جيڪو فطرت دشمن آھي، صرف مٿي ڪلاس جي ماڻهن کي سهولت ڏيڻ لاءِ ٺاھيون ويو آھي.
