حيدرآباد(رپورٽر) سنڌي ايسوسيئيشن آف نارٿ آمريڪا(سانا) سنڌ جي پاڻي جي وسيلن ۽ انڊس ڊيلٽا کي بچائڻ لاءِ ماهرن جي مدد سان سنڌ جو قومي ڪيس عالمي ادارن ۾ اٿارڻ جو اعلان ڪيو آهي. ڪالهه حيدرآباد پريس ڪلب ۾ پريس ڪانفرنس کي خطاب ڪندي سانا جي جنرل سيڪريٽري اسد علي شيخ، ناصر جمال پٺاڻ ۽ عبدالستار هاليپوٽي چيو ته سنڌ سان پاڻي جي ورڇ ۾ ويساهه گهاتي ٿي رهي آهي، سنڌ کي پنهنجي حصي جو پاڻي ڏيڻ لاءِ تڪڙا قدم کڻي انڊس ڊيلٽا ۽ ان جي ماحول جي تحفظ لاءِ هر سال ڊيلٽا ۾ مقرر مقدار ۾ تازو پاڻي ڇڏڻ جو منصوبو جوڙيو وڃي، ڊيلٽا تائين درياهه جي پاڻي جو فطري وهڪرو يقيني بنائڻ لاءِ بئراجن ۽ ڊيمن جي انتظام ۾ تبديليون ڪري ڌرتي ڌڻين کي ڊيلٽا جي تحفظ ۾ شريڪ ڪرڻ ۽ انهن لاءِ آمدني جا متبادل ذريعي مهيا ڪيا وڃن، ڊيلٽا کي بچائڻ لاءِ خاص قانون سازي ڪري ماحولياتي قانون جي ڀڃڪڙي تي سخت سزائون ڏنيون وڃن. هنن چيو ته سانا کي سنڌ ۾ پاڻي جي کوٽ ۽ چولستان ۾ نون ڪئنالن جي تعمير تي وڏي ڳڻتي آهي، 150 سالن کان وٺي سنڌ سان پاڻي جي وسيلن جي ورڇ ۾ ناانصافي ڪئي وئي آهي، هنن چيو ته سنڌ جي صورتحال 1991 واري پاڻي ورڇ واري معاهدي کان پوءِ بدتر ٿي آهي، جتي هر سال ارسا پاڻي جي منصفاڻي ورڇ ڪرڻ ۾ ناڪام رهي آهي، هن معاهدي تحت سنڌ کي پنهنجي حصي جو پاڻي به مڪمل طور ملي ناهي سگهيو، ان کان علاوه چولستان آبپاشي منصوبي لاءِ پاڻي جي فراهمي بابت پنجاب پاران پيش ڪيل انگ اکر نه رڳو غلط آهن، پر هو سنڌ جي حصي جو پاڻي به کڻندا رهيا آهن. هنن چيو ته چولستان ۾ نوان ڊيم ۽ ڪينال چنيوٽ ڊيم، مڍ رانجها ڊيم ۽ شاهه جيونا ڊيم انهن سڀني ۾ گڏيل طور تي 3.5 ملين ايڪڙ فٽ پاڻي محفوظ ڪرڻ جو منصوبو جوڙيو ويو آهي، ان سان گڏ 195 ڪلوميٽر ڊگهو چنيوٽ، حاصل پور لنڪ ڪينال ۽ ٻه فيڊر ڪينال پڻ تعمير ڪيا ويندا، هي منصوبو تقريبن 6 ملين ايڪڙ زمين کي آباد ڪرڻ لاءِ جڙيل آهي، جنهن لاءِ وڏي مقدار ۾ پاڻي جي ضرورت هوندي. هنن چيو ته سنڌ لاءِ اهو منصوبو نه رڳو پاڻي جي ورڇ واري مسئلي کي وڌيڪ خراب ڪندو پر معاشي ۽ سماجي لحاذ کان به وڏيون مشڪلاتون پيدا ڪندو. هنن چيو ته 1999 کان 2023 تائين ڪوٽڙي بئراج کان هيٺ پاڻي جو سراسري وهڪرو صرف 14 ملين ايڪڙ فوٽ رهيو آهي، جيڪو هر سال 36.63 ملين ايڪڙ فٽ پاڻي جي کوٽ کي ظاهر ڪري ٿو، جنهن سان انڊس ڊيلٽا ۽ ان سان لاڳاپيل ايڪو سسٽم تباهه ٿي رهيو آهي ۽ تمر جا ٻيلا، انڊس ڊولفن ۽ سوين قسم جا جيوت پنهنجو وجود وڃائي رهيا آهن.هنن چيو ته ڪارپوريٽ فارمنگ جي نالي ۾ وڏي پئماني تي آبپاشي نظام ٺاهڻ مذمت جوڳو عمل آهي، اهو منصوبو نه رڳو سنڌ جي پاڻي جي حقن تي حملو ڪرڻ برابر آهي، پر مقامي ماڻهن جي زرعي نظام ۽ ماحول تي به منفي اثر وجهندو. هڪ سوال جي جواب ۾ هنن چيو ته سانا سنڌو درياهه کي بچائڻ لاءِ سنڌ ۾ ماهرن جي پاڻي ڪانفرنس گهرائڻ سميت آمريڪا جي مختلف شهرن ۾ احتجاجي مظاهرا ڪيا آهن.
