17سيپٽمبر تي پوليس تحويل ۾ وحشياڻي تشدد ۾ ڊاڪٽر شاهنواز ڪنڀر جي عدالت کان مٿاهين قتل سنڌ جي رواداري، امن امان ۽ سھپ واري معاشري هجڻ وارو تعارف ئي تبديل ڪري ڇڏيو آهي
پوري دنيا خاص طور تي مهذب معاشرن ۾ پوليس جي تحويل يا تحفظ ۾ اچڻ کانپوءِ ماڻهو پاڻ کي مڪمل طور تي محفوظ سمجهندو آهي، پر پاڪستان ۾ جنرل ضيا پاران لڳل انتهاپسندي واري باھ ۽ ماڻهن جي ذهنن ۾ وڌل نفرتن جي بارود جي ڪري ماڻهو پوليس جي تحويل ۽ تحفظ ۾ ئي سڀ کان وڌيڪ غير محفوظ بڻجي رهيو آهي، پنجاب جي گورنر سلمان تاثير جو پنهجي گارڊ پاران قتل هجي يا تازو پشاور ۾ پوليس لاڪپ ۾ ماريل ماڻهو هجي يا پوليس پاران گرفتار ٿيل شاھنواز ڪنڀر وارو واقعو هجي، هڪ خاص طرح جي سوچ جي ڪري ماڻهو نه پنهنجي گهر ۾ محفوظ آهي ۽ نه ٻاهر ويندي سڀ کان وڌيڪ محفوظ تصور ڪيو ويندڙ فورس هٿان شاھنواز مارجي ويو، هجوم سندس لاش ساڙيو ۽ سنڌ مٿان هڪ عارضي ماٺار ۽ خوف جي فضا قائم ٿي وئي پر شاهنواز جي وحشياڻي قتل کان پوءِ سنڌ جي روشن خيال سول سوسائٽي جاڳي پئي ۽ بغير ڪنهن سياسي قيادت جي اهو ڪم ڪيو جنهن جو پاڪستان ۾ تصور به نٿو ڪري سگهجي.
ستر جي اوائلي ڏهاڪي جو روشن خيال پاڪستان 1980ع جي وچ ڌاري انتهاپسندي جي ڌٻڻ ۽ اونداهي ۾ ان وقت غرق ٿيڻ شروع ٿي ويو، جڏهن بندوق جي زور تي هن ملڪ جو مالڪ جنرل ضياءُ بڻجي ويو، جنهن پنهنجي اقتدار کي قائم رکڻ ۽ مغربي طاقتن جو راضپو حاصل ڪرڻ لاءِ هڪ ترقي پسند، روشن خيال ملڪ کي هڪ ڪرائي جو قاتل ملڪ بڻائي ڇڏيو.
سماج کي عمودي ۽ افقي طور تي نسل، فرقي ۽ قبيلي جي بنياد تي پلاننگ ذريعي ورهايو ويو ۽ سڀني جي دلين ۾ هڪ ٻئي لاءِ نفرت جو زهر ڀريو ويو.قبيلي ۽ ذات پات جي بنياد تي سياسي ۽ هٿياربند جٿن واريون ظاهري سياسي ۽ مذهبي ۽ نيم مذهبي پارٽيون سڀ ان ئي دور جي اشرافيه جي ڪارناما ۽ پاليسين جو نتيجو آهن، افغان جنگ جنهن کي سرڪاري طور تي جيڪو به سڏيو وڃي حقيقت ۾ اها آمريڪا ۽ مغربي طاقتن جي جنگ هئي ۽ اسان ان ۾ ڪرائي جا فوجي هئاسين. ڳالهائڻ وارن کان خاموش مجاهدن تائين جيڪي به ان وقت ملڪ جي اقتدار تي قابض هئا، انهن اربين ۽ کربين رپيا ڪمائي پراون ٻارن کي جنگ جو ٻارڻ بڻايو ۽ يورپ ۽ آمريڪا ۾ پنهنجي ستن نسلن جو مستقبل محفوظ ڪيو، هن ملڪ جي ماڻهن جي تقدير ۾ هيروئن، ڪلاشنڪوف ڪلچر سان گڏ دل ۽ دماغ ۾ اهو زهر ڀريو آهي، جيڪو شايد ئي ختم ٿئي.
ڊاڪٽر شاھنواز ڪنڀر جي المناڪ قتل جو ڪيس هاڻي عدالت جي حڪم تي ايف آءِ اي وٽ آهي. ايف آءِ اي ميرپورخاص ڪيس جي نئين ايف آئي آر جيڪا سنڌڙي ٿاڻي تي داخل ايف آءِ آر نمبر 47/2024 جي هوبهو ڪاپي ئي آهي، ايف آءِ اي جي ايف آئي آر ۾ به ڊي آئي جي جاويد جسڪاڻي، ايس ايس پي آصف رضا بلوچ ،ايس ايس پي چوڌري اسد، ڊي ايس پي سي آئي اي عنايت زرداري، انسپيڪٽر نياز کوسي سميت 45 پوليس اهلڪار ۽ ساماري سان تعلق رکندڙ پوري ٿر ۾ عوام خاص طور تي هندو برادري لاءِ خوف ۽ دهشت جي علامت بڻيل پير عمر جان سرھندي جوابدارن جي طور تي نامزد ٿيل آهن.
ڪيس جي تحقيقات هاڻي ايف آءِ اي ڪندي، جڏهن ته عدالت جي حڪم جي پوئواري ڪندي سنڌ جي گهرو کاتي سنڌ هاءِ ڪورٽ جي رجسٽرار کي خط لکي معاملي جي عدالتي جاچ لاءِ جج نامزد ڪرڻ جي گذارش پڻ ڪئي آهي، ڪيس جي ڪرمنل انويسٽيگيشن هاڻي ايف آئي اي ڪندي جڏهن ته معاملي جي گهڻ رخي جاچ عدالتي ڪميشن ڪندي
نومبر 2022 جي صدارتي آرڊيننس جي مطابق هر اهو ڪيس جنهن ۾ قيد دوران تشدد جو سيڪشن (custodial torture) شامل هجي ان جي جاچ وفاقي تحقيقاتي ادارو (ايف آئي اي) ڪندي، ڇو جو پاڪستان ان مسئلي تي اقوام متحدہ جي ڪنوينشن جو پابند آهي ۽ ان ڪنوينشن جي روشني ۾ ئي اهو آرڊيننس جاري ٿيو آهي
ان کان اڳ سنڌ هاءِ ڪورٽ ميرپورخاص پير عمر سرھندي پاران داخل ڪيل درخواست جنهن ۾ هن سندس نالو خارج ڪرڻ ۽ ڪيس ختم ڪرڻ جي استدعا ڪئي، کي رد ڪيو ويو آهي، ٻئي طرف انساني حقن جي ڪارڪنن پاران داخل درخواست تي سنڌ هاءِ ڪورٽ ڪيس جي سڀني جوابدارن جا نالا ايگزٽ ڪنٽرول لسٽ (اي سي ايل) ۾ شامل ڪرڻ جو به حڪم ڏنو آهي ته جيئن ڪيس سان لاڳاپيل ڪو جوابدار ملڪ مان فرار نه ٿي وڃي
ڪيس ۾ هن وقت اڳوڻي ڊي آءِ جي ميرپورخاص جاويد جسڪاڻي ۽ ايس ايس پي چوڌري اسد کانسواءِ تقريبن سڀني جوابدارن حفاظتي ضمانتون ڪرايون آهن ڊي آءِ جي جاويد جسڪاڻي ۽ ايس ايس پي چوڌري اسد پاران ضمانت نه ڪرائڻ ۽ ان جي باوجود آزادي سان گهمڻ ڦرڻ سنڌ حڪومت، پيپلزپارٽي، سنڌ پوليس ان جي ميرپورخاص رينج ۽ سنڌڙي پوليس آڏو هڪ وڏو سواليه نشان آهي.
شروع ۾ ته پيپلزپارٽي جي سنڌ قيادت همٿ کان ڪم ورتو، گهرو کاتي جي وزير ضيا لنجار، تعليم جي وزير سردار شاهه ۽ پارٽي قيادت ان معاملي کي سنجيدگي سان ڏٺو ۽ نتيجي ۾ ڊي آءِ جي ۽ ايس ايس پيز سطع جي آفيسرن ۽ ملان عمر سرھندي تي ڪيس داخل ٿيو پر ان کانپوءِ جڏهن مولوين خاص طور تي ٽي ايل پي پيپلزپارٽي جي صوبائي قيادت سردار شاه ۽ ضيا لنجار کي سنڌ جي لبرل ۽ سول سوسائٽي جي اڳواڻن ۽ ڪارڪن سميت ڪافر ۽ اسلام دشمن قرار ڏنو ته سول سوسائٽي ۽ سنڌ جو لبرل سياسي ڪارڪن ته ميدان ۾ بيهي رهيو پر پنهجي تمام تر حڪومتي سگهھ هجڻ جي باوجود پيپلزپارٽي جا ڄاڻايل وزير صاحبان ۽ پارٽي جي ٻي قيادت منظر نامي تان گم ٿي وئي
ڪيس کي هن مرحلي تي پهچائڻ جو سڄو ڪريڊٽ سول سوسائٽي، سڄاڻ ۽ سنڌ دوست ليکڪن شاعرن، اديب، دانشور، وڪيلن ۽ صحافين سان گڏ سنڌ جي ان غريب مسڪين سياسي ڪارڪن جنهن ۾ اڪثريت قومپرست ڪارڪنن ڏي وڃي ٿو جيڪو بيروزگاري سان گڏ ڪيترن ئي مسئلن کي منهن ڏئي بک اڃ تي سنڌ سان لاڳاپيل زندگي موت جي مسئلن تي پيٽ سان پٿر ٻڌي هر هنڌ ميدان عمل ۾ آهي
هن مرحلي تي اهم سوال هي آهن ته ايف آءِ اي هن ڪيس جي صحيح جاچ ڪندي يا نه، ڪيس جا فريادي جوابدار ڌر جنهن ۾ پوليس جا اعليٰ آفيسر ۽ بااثر مذهبي اڳواڻ جو دٻاءُ برداشت ڪري آخر تائين ثابت قدم رهندا يا نه، عدالتون ميرٽ تي فيصلا ڪنديون ۽ سنڌ جو باشعور عوام هن معاملي سان جڙيل رهندو يا ڪنهن نئين مسئلي تي انهن جو ڌيان ٻئي پاسي هليو ويندو.
جيستائين ايف آءِ اي جي تحقيقات جو سوال آهي ته ايف آءِ اي جو ادارو وفاقي ادارو ته آهي جيڪو بظاھر ته غيرجانبدار ئي نظر اچي ٿو پر هن اداري جي سڄي جي سڄي اعليٰ قيادت پوليس آفيسرن وٽ ئي آهي، خود ڪيس جو اهم جوابدار جاويد جسڪاڻي ايف آءِ اي ۾ ڊائريڪٽر رهيو آهي ۽ هينئر به اهم عهدن تي سندس بيچ ميٽ پوليس سروس جا آفيسر آهن ۽ جيڪي ايف آءِ اي جا ڪيريئر آفيسر آهن انهن مان اڪثريت سياسي بنيادن تي ڀرتي ٿيل پيپلزپارٽي ڪارڪنن تي ٻڌل آهي جن جي قابليت ۽ وقار (ability and integrity) هن قسم جي ڪيسن کي منهن ڏيڻ جهڙي نه آهي.
سنڌ جي سول سوسائٽي ۽ سڄاڻ ڌرين خاص طور تي وڪيلن کي هن ڪيس تي ڳوڙهي نظر رکڻ جي ضرورت آهي ته جيئن هن ڪيس ۾ جاچ ڪندڙ ايجنسي هيراڦيري نه ڪري سگهي، جڏهن ته سڀ کان اهم ڪردار ڪيس جي فريادي ۽ شاهدن جو آهي ته اهي سالم دماغ ۽ ثابت قدمي سان هن ڪيس کي منطقي انجام تائين پهچائين، ان کان پوءِ آهن ڪردار ڪيس سان واڳيل وڪيلن جو آهي ته اهي عدالت ۾ الزام ثابت ڪرائي جوابدارن کي مثالي سزائون ڏيارين ته هي جيڪا جهالت ۽ انتها پسندي جي باھ ڪالھه شاھنواز ڪنڀر جي گهر کي لڳي اها سڀاڻي ڪنهن ٻئي گهر کي نه لڳي.
ڏسڻو هي آهي ته سنڌ جو سهپ، رواداري ۽ بردباري وارو معاشرو معاشري ۾ وڌندڙ انتهاپسندي واري بيماري جو مقابلو ڪري سگهندو يا ملڪ جي ٻين علائقن وانگر ان باھ جي طوفان ۾ غرق ٿي ويندو
