اسلام آباد (بيورو) ٽرانسپيرنسي انٽرنيشنل (ٽي آءِ) پاران اڱاري تي جاري ڪيل هڪ سالياني سروي رپورٽ ۾ پتو پيو آهي ته پاڪستان ۾ پوليس کي حڪومت جو سڀ کان وڌيڪ بدعنوان شعبو سمجهيو وڃي ٿو، ان کان پوءِ ٽينڊر ۽ خريداري وارو شعبو ۽ پوءِ عدليا جو نمبر اچيٿو. قومي ڪرپشن پرسيپشن سروي جو مقصد اهم سرڪاري معاملن تي عوامي راءِ جو اندازو لڳائڻ آهي. هن سال جي سروي ۾ پتو پيو ته 4 هزار ماڻهن مان 24 سيڪڙو (هر صوبي مان هڪ هزار) پوليس کي سڀ کان وڌيڪ بدعنوان شعبو قرار ڏنو، جنهن ۾ پنجاب ۾ 34 سيڪڙو، بلوچستان ۾ 22 سيڪڙو، سنڌ ۾ 21 سيڪڙو ۽ خيبر پختونخوا ۾ 20 سيڪڙو ڪرپشن جو تصور رڪارڊ ڪيو ويو. ، تازي سروي جي نتيجن ۾ اهو به نوٽ ڪيو ويو ته 2023 جي ڀيٽ ۾ پوليس بابت عوام جي راءِ ۾ بهتري آئي آهي. پوليس کان پوءِ، سڀ کان وڌيڪ بدعنوان شعبو ٽينڊر ۽ پروڪيورمينٽ وارو شعبو هو، جنهن کي 16 سيڪڙو بدعنوان سمجهيو ويو، بلوچستان ۾ بدعنواني جو سڀ کان وڌيڪ تصور 23 سيڪڙو، خيبر پختونخواهه ۾ 18 سيڪڙو، سنڌ ۾ 14 سيڪڙو ۽ پنجاب ۾ 9 سيڪڙو هو. عدليا کي 14 سيڪڙو بدعنوان شعبي جي طور تي ٽئين نمبر تي رکيو ويو، خيبر پختونخواهه ۾ سڀ کان وڌيڪ تصور 18 سيڪڙو هو. اڪثر شهري، تقريبن 66 سيڪڙو، چيو ته اهي 2025 ۾ ڪنهن سرڪاري آفيسر کي رشوت ڏيڻ تي مجبور ناهن ٿيا. تقريبن 77 سيڪڙو حڪومت جي بدعنواني مخالف ڪوششن تي بي اعتمادي جو اظهار ڪيو. عوامي خدمتن تائين رسائي جي حوالي سان رشوت جي بلند ترين سطح سنڌ ۾ رڪارڊ ڪئي وئي، جتي 46 سيڪڙو ماڻهن رشوت ڏيڻ تي مجبور محسوس ڪيو، جڏهن ته پنجاب ۾ 39 سيڪڙو ۽ خيبر پختونخواه ۾ 20 سيڪڙو هئا. 59 سيڪڙو مڃيو ته صوبائي حڪومتون مقامي حڪومتن کان وڌيڪ بدعنوان آهن. اها راءِ پنجاب ۾ 70 سيڪڙو، بلوچستان ۾ 58 سيڪڙو، خيبر پختونخواه ۾ 55 سيڪڙو ۽ سنڌ ۾ 54 سيڪڙو ماڻهن شيئر ڪئي. نتيجن مان ظاهر ٿيو ته احتساب، شفافيت جي کوٽ، معلومات تائين محدود رسائي ۽ بدعنواني جي ڪيسن جي ڪارروائي ۾ دير ملڪ ۾ بدعنواني جا مکيا سبب آهن. پريس رليز ۾ چيو ويو آهي ته ملڪ جي 78 سيڪڙو ماڻهن جو خيال آهي ته قومي احتساب بيورو (نيب) ۽ وفاقي جاچ ايجنسي (ايف آءِ اي) جهڙن بدعنواني مخالف ادارن کي جوابده قرار ڏنو وڃي، جيڪو انهن ادارن ۾ وڌيڪ نگراني ۽ سلامتي جي عوام جي خواهش کي ظاهر ڪري ٿو. عوامي راءِ موجب 35 سيڪڙو جاچ ۾ شفافيت جي کوٽ، 33 سيڪڙو بدعنواني مخالف ادارن جي جاچ ۾ نگراني جي کوٽ، 32 سيڪڙو سياسي مقصدن لاءِ بدعنواني مخالف ادارن جي اختيارن جو غلط استعمال جو اظهار ڪيو. سروي ۾ بدعنواني کي گهٽائڻ لاءِ ٽي اهم قدم تجويز ڪيا ويا. 26 سيڪڙو ماڻهن احتساب کي وڌائڻ کي ترجيح ڏني، 23 سيڪڙو ماڻهن اختيارن کي گهٽائڻ جي صلاح ڏني، 20 سيڪڙو قانونن کي مضبوط ڪرڻ کي اثرائتو سمجهيو. سنڌ ۽ پنجاب ۾ 33 سيڪڙو ماڻهن صوبائي اينٽي ڪرپشن ايجنسين کي بي اثر قرار ڏنو. خيبرپختونخوا ۾ اهو انگ 34 سيڪڙو هو. 77 سيڪڙو ماڻهو، بلوچستان ۾ 80 سيڪڙو، پنجاب ۾ 78 سيڪڙو، ۽ خيبرپختونخواهه ۽ سنڌ ۾ 75 سيڪڙو، حڪومت جي اينٽي ڪرپشن ڪوششن کان مطمئن نه هئا.42 سيڪڙو چيو ته جيڪڏهن مضبوط اطلاع ڏيندڙ قانون هجن ها ته اهي ڪرپشن جي رپورٽنگ ڪرڻ ۾ محفوظ محسوس ڪندا، جڏهن ته 70 سيڪڙو ڪرپشن جي رپورٽنگ جي طريقيڪار کان بي خبري ظاهر ڪئي. عوام اهو به چيو ته ڪرپشن جي رپورٽنگ جا ٻه مکيه محرڪ رپورٽنگ چينلز ۾ گمنامي (38 سيڪڙو) ۽ رپورٽنگ لاءِ انعام (37 سيڪڙو) آهن. سروي ۾ صحت جي شعبي ۾ ڪرپشن کي به اجاگر ڪيو ويو، جتي اڪثريت ماڻهن (67 سيڪڙو) جو خيال آهي ته بدعنوان ۽ غير اخلاقي طريقا ماڻهن جي زندگين تي وڏو اثر وجهي رهيا آهن. سڀ کان وڌيڪ راءِ سنڌ ۾ 69 سيڪڙو، خيبرپختونخواهه ۾ 68 سيڪڙو، بلوچستان ۾ 67 سيڪڙو ۽ پنجاب ۾ 63 سيڪڙو هئي. عوام اسپتالن، ڊاڪٽرن ۽ دواسازي ڪمپنين کي هن شعبي ۾ ڪرپشن جي مکيا مرڪزن طور ظاهر ڪيو. انهن دواسازي ڪمپنين پاران ڊاڪٽرن کي ڪميشن ڏيڻ تي سخت پاليسي ۽ پرائيويٽ پريڪٽس تي پابندي کي اثرائتي قدم طور تجويز ڪيو. عوام صحت جي شعبي ۾ سخت ريگيوليٽري ميڪانيزم جي ضرورت تي پڻ زور ڏنو. سروي موجب، 51 سيڪڙو اهو به مڃيو ته اين جي اوز، اسپتالون، ٽرسٽ، طبي ٽيسٽنگ ليبارٽريون، تعليمي ادارا ۽ ٻيون خيراتي تنظيمون جيڪي ايف بي آر کان ٽيڪس ۾ ڇوٽ حاصل ڪن ٿيون، انهن کي عوام کان ڪا به فيس نه وٺڻ گهرجي. ملڪ گير، 53 سيڪڙو ماڻهن جو خيال آهي ته ٽيڪس کان ڇوٽ خيراتي ادارن کي پنهنجن عطيو ڏيندڙن جا نالا ۽ رقم پنهنجي ويب سائيٽن تي شايع ڪرڻ گهرجي.
