معذور ٻارن جي بحالي پاڪستان ۾ هڪ اهم مسئلو آهي، جنهن لاءِ مختلف لاڳاپيل ادارن کان گڏيل ڪوششن جي ضرورت آهي. سنڌ ۾، جتي ذهني معذور ٻارن کي تمام گهڻي خطري کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، اتي صورتحال حڪومتي ۽ غير سرڪاري تنظيمن کان لاڀائتي حڪمت عملي مداخلت ۽ اٽل عزم جي تقاضا ڪري ٿي.
نيشنل ڊس ايبلٽي اينڊ ڊولپمينٽ فورم (NDF) پاڪستان هن چيلنج کي منهن ڏيڻ ۾ هڪ اهم ڪردار طور سامهون آيو آهي. اين ڊي ايف ادارو سنڌ حڪومت DEPD جي سھڪار سان نوابشاھ، لاڙڪاڻو، گلستان جوهر ۽ گلشن حديد، ڪراچي سميت سڄي سنڌ ۾ چار بحالي مرڪز هلائي 400 کان وڌيڪ ذهني معذور ٻارن جي بحالي جي ضرورتن کي پورو ڪري ٿو. اهي مرڪز ضروري خدمتون مهيا ڪن ٿا جن ۾ پيشه ور مھارتن فزيوٿراپي جسماني بناوت کي سنوارڻ، نفسياتي علاج لاءِ سائيڪو ٿراپي، ڳالھائڻ جي علاج لاءِ اسپيچ ٿراپي، روزمره جي ڪم ڪار جي عادتن کي سڌارڻ لاءِ آڪوپيشنل ٿراپي ۽ غير رسمي تعليم ۽ ھنري سکيا شامل آهن، جن جو مقصد ٻارن ۽ انهن جي خاندانن کي بااختيار بڻائڻ آهي.
بهرحال، مسئلي جو سراسر پيمانو وسيع وسيلن ۽ رسائي جي گهرج کي اجاگر ڪري ٿو. سنڌ ڊپارٽمينٽ آف امپاورمينٽ آف پرسنز وِٿ ڊس ايبلٽيز (DEPD) تربيت، گرانٽس ۽ ايڊووڪيسي ذريعي معذور ماڻهن جي تنظيمن کي پاليسي سازي، اداري جي مالي مدد ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي. تنظيمن جهڙوڪ NDF، PDSA، KDSP، DWA، NOWPDP، KVTC، DEVA ۽ ٻين سان سھڪار سان ڪم ڪرڻ سان DEPD وسيع تر ترقي جي ايجنڊا ۾ معذوري تي ٻڌل پروگرامن کي ضم ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ٿو. بهرحال، هن مسئلي کي حل ڪرڻ لاءِ پاليسين سان گڏوگڏ عملي قدمن جي نھايت ضرورت آهي، جنھن ۾ معذور دوست عزم، ادارن جي مسلسل مالي معاونت ۽ معاشرتي طبقن جي شموليت و مصروفيت کي يقيني بڻائڻ لاء ته هر ٻار کي اها سنڀال ۽ مدد ملي جنهن جا هو مستحق آهن.
اين ڊي ايف پاڪستان جي صدر عابد لاشاري جو چوڻ آهي ته ”بحالي صرف ٿراپي بابت نه آهي- اهو انهن ٻارن کي باوقار زندگي گذارڻ جو موقعو ڏيڻ بابت آهي. "حڪومت ۽ نجي شعبي کي لازمي طور تي گڏ ڪم ڪرڻ گهرجي ته ذهني معذور ٻارن ۽ انهن جي خاندانن کي درپيش رڪاوٽن کي منهن ڏيڻ لاءِ ڪو آسان حل ڳولھي عملي جامع منصوبابندي ۽ رٿابندي ڪئي وڃي. ذھني معذور ٻارڙن جي بحالي لاءِ اڳتي وڌڻ جو رستو تمام ڊگهو آهي، پر اين ڊي ايف جي بحالي مرڪزن ۽ DEPD جي سهڪار سان سنڌ ۾ ذهني معذور ٻارن لاءِ روشن مستقبل جي اميد ضرور جاڳي آهي. هن کي هڪ سنگين ايجنڊا جي طور تي ترجيح ڏيڻ هڪ اهڙي سماج ڏانهن وٺي سگهي ٿو جتي انهن ٻارن کي وڌيڪ ڪمزور نه پر منفرد صلاحيت رکندڙ فرد طور ڏٺو وڃي.
