ناليواري قانوندان سلمان اڪرم راجا پاران هن فيصلي جو اعلان ڪيو ويو۔ وڏي وزير علي امين گنڊا پور پنهنجي قائد جي فيصلي کي فوري طور قبول ڪندي استعيفيٰ ڏيڻ جو فيصلو ڪيو۔ علي امين گنڊا پور هن موقعي تي چيو ته “هي وزارت اعليٰ هڪ امانت هئي، جنهن کي جنهن جي حڪم سان ملي هئي، ان جي حڪم سان واپس ڪري رهيو آهيان۔” تحريڪ انصاف جي سيڪريٽري جنرل ۽ مشهور قانوندان سلمان اڪرم راجا نه صرف استعيفيٰ جو اعلان ڪيو، پر علي امين گنڊا پور خلاف هڪ چارج شيٽ به جاري ڪئي۔ راجا وضاحت ڪندي چيو ته علي امين گنڊا پور جي حڪومت پاڻ کي وفاق جي غلط پاليسين کان ڌار نٿي ڪري سگهي۔ تحريڪ انصاف جي بانيءَ فوج تي ٿيل وڏي حملي تي افسوس جو اظهار ڪيو ۽ چيو ته “ان صورتحال جا ذميوار وڏي وزير آهن۔ دهشتگردي ختم ڪرڻ جو هڪڙو ئي طريقو آهي مذاڪرات ذريعي مسئلا حل ڪرڻ۔” هن وڌيڪ چيو ته ”اسان کي نئين شروعات ڪرڻي آهي ۽ هاڻي نئين پاليسي اختيار ڪئي وئي آهي۔“ تحريڪ انصاف جي چيئرمين بئرسٽر گوهر جو چوڻ آهي ته پارٽيءَ ۾ ڪو به “فارورڊ بلاڪ” ناهي، سڀ ميمبر مڪمل طور متحد آهن، تنهن ڪري آفريدي لاءِ نئون عهدو سنڀالڻ ڪو مسئلو نه ٿيندو۔ رپورٽن موجب نئون وڏو وزير سخت موقف رکڻ وارو شخص آهي، جنهن ڪري خيبر پختونخوا حڪومت ۽ وفاق وچ ۾ هڪ نئين ڇڪتاڻ جي شروعات ٿيڻ جا امڪان وڌي ويا آهن۔صحافين جو خيال آهي ته علي امين گنڊا پور جي برطرفيءَ جو بنيادي سبب بانيءَ جي زال بشريٰ بي بي ۽ ڀيڻ عليمه خان سان سندس ڇڪتاڻ آهي۔ سندن چوڻ آهي ته بشريٰ بي بي ۽ گنڊا پور ۾ اختلافن جي شروعات گذريل سال اسلام آباد جي ڊي-چوڪ واري مارچ دوران ٿي، جڏهن بشريٰ بي بي الزام لڳايو ته گنڊا پور کين ڊي-چوڪ تي اڪيلي ڇڏي پاڻ غائب ٿي ويا هئا ۽ پوءِ پشاور نڪري ويا۔ جواب ۾ گنڊا پور عليمه خان تي الزام لڳايو ته هوءَ خفيه اداري جي ”ايجنٽ“ آهي، جڏهن ته عليمه خان مٿس الزام لڳايو ته هو وفاقي گهرو وزير جي ماتحت هڪ سول انٽيليجنس اداري سان رابطو رکي ٿو۔ اهي سڀ اختلاف ۽ اندروني ڇڪتاڻون باوجود، تحريڪ انصاف جي خيبر پختونخوا پارلياماني پارٽيءَ جو متحد رهڻ پاڪستان جي سياسي تاريخ جو هڪ اهم واقعو آهي۔ ان صورتحال جي تجزيي لاءِ پختونخوا جي مخصوص سياسي ۽ سماجي حالتن کي سمجهڻ ضروري آهي۔
هن صديءَ جي شروعات سان ئي ”نائن اليون“ جو سانحو پيش آيو، جنهن کان پوءِ پاڪستان، آمريڪا ۽ سندس اتحادي فوجن سان گڏ، طالبان حڪومت خلاف جنگ ۾ شامل ٿي ويو۔ 2002ع ۾ مذهبي جماعتن جي اتحاد “متحده مجلس عمل” (ايم.ايم.اي.) کي خيبر پختونخوا ۾ حڪومت ملي۔ مذهبي اتحاد کان سواءِ، باني تحريڪ انصاف ئي هڪ اهڙو اڳواڻ هو جيڪو طالبان جي جدوجهد جي حمايت ڪندو رهيو۔ ان دور ۾ تحريڪ انصاف آمريڪا ۽ نيٽو فوجن جي افغانستان ويندڙ سپلاءِ لائين خلاف ڌرڻا ڏنا۔ پوءِ 2013ع ۾ تحريڪ انصاف خيبر پختونخوا ۾ اقتدار ۾ آئي۔ حڪومت هڪ پاسي طالبان لاءِ نرم رويي کي برقرار رکيو ۽ ٻئي پاسي ”سٺي حڪمراني“ جو ماڊل اختيار ڪيو۔ خاص طور تي ”صحت ڪارڊ“ پروگرام عوام ۾ وڏي مقبوليت حاصل ڪئي۔ ان ئي وقت ملڪ ۾ بجلي ۽ گئس جي لوڊشيڊنگ شروع ٿي، جنهن جو سڀ کان وڌيڪ اثر خيبر پختونخوا تي پيو۔ تحريڪ انصاف جي چونڊيل ميمبرن عوامي احتجاجن ۾ حصو ورتو، پر مسلم ليگ (ن)، عوامي نيشنل پارٽي، جمعيت علماءِ اسلام ۽ پيپلز پارٽي عوام کي پنهنجي طرف راغب ڪرڻ ۾ ناڪام رهيون۔
جماعت اسلامي 2013ع ۾ تحريڪ انصاف سان گڏ حڪومت ۾ هئي، پر 2018ع تائين پي ٽي آءِ کي ان جي ضرورت نه رهي۔ طالبان جي ڪابل تي قبضي کان پوءِ هزارين جنگجو اڳوڻن قبائلي علائقن ۾ آباد ٿيا۔ 2018ع کان پوءِ حڪومت جي ناقص ڪارڪردگي ميڊيا تي بحث جو موضوع بڻجي وئي۔ جڏهن 2022ع ۾ قومي اسيمبلي ۾ عدم اعتماد جي تحريڪ ذريعي پي ٽي آءِ جي حڪومت ختم ٿي، تڏهن تحريڪ انصاف پاڻ کي “مظلوم” طور پيش ڪيو۔ شهباز شريف جي قيادت ۾ نئين اتحادِي حڪومت جي اچڻ سان ملڪ معاشي بحران ۾ ڦاسي ويو۔ بجلي ۽ گئس جي لوڊشيڊنگ گهٽ نه ٿي، پر قيمتون آسمان کي ڇهڻ لڳيون۔ مهانگائيءَ سبب خيبر پختونخوا جي عوام ۾ به وفاقي حڪومت خلاف ناراضگي وڌندي وئي۔ ان سان گڏ ئي سوات، ڊيره اسماعيل خان، بنو، خيبر ۽ ٻين علائقن ۾ دهشتگرديءَ جا واقعا وڌي ويا، بيگناهه ماڻهو مارجي ويا، ۽ هر شهر ۾ عوامي احتجاج شروع ٿي ويا۔
تحريڪ انصاف جا وزير به انهن احتجاجن ۾ شرڪت ڪرڻ لڳا۔ عوامي ناراضگي ۽ طالبان مخالف بيانيي سان گڏ، پرامن تحريڪن جو جنم ٿيو، جن مان پختون تحفظ موومينٽ (پي ٽي ايم) نمايان هئي، پر انهن تحريڪن کي نالي نه ڄاتل سببن جي ڪري طاقت ذريعي دٻايو ويو۔ علي امين گنڊا پور ڊيره اسماعيل خان جي سياست سبب مولانا فضل الرحمان جا سخت مخالف رهيا آهن، جنهن ڪري جي يو آءِ ۽ تحريڪ انصاف ۾ ڪڏهن به اتحاد ممڪن نه بڻيو، حالانڪه ڪيترن معاملن تي اتفاق راءِ موجود هو۔ امڪان آهي ته گنڊا پور جي رخصت ٿيڻ سان اها رڪاوٽ هاڻي ختم ٿي سگهي۔ ٻڌڻ ۾ اچي ٿو ته نئون اميدوار سهيل آفريدي وفاق خلاف وڌيڪ سخت موقف اختيار ڪندو، جنهن سان اڳ ئي بحران جو شڪار صوبي جي حالتن ۾ وڌيڪ ابتري پيدا ٿي سگهي ٿي۔ رياست سان ٽڪراءَ واري پاليسيءَ تي سنجيده خدشن جو اظهار ڪيو ويو آهي، پر تاريخ جو هڪ نئون موڙ سامهون آيو آهي افغانستان ۽ هندستان جا لاڳاپا بحال ٿيڻ پيا آهن، ۽ ساڳئي وقت افغانستان جي فوج پاڪستان تي حملو ڪيو آهي۔ ان پسمنظر ۾ گورنر پاران علي امين گنڊا پور جي استعيفيٰ جي منظوريءَ ۾ دير ڪئي وئي، جنهن سان غيرضروري بدمزگي پيدا ٿي۔ موجوده صورتحال ۾ دانشمنديءَ جو تقاضو آهي ته خيبر پختونخوا ۾ تحريڪ انصاف جي حڪومت برقرار رهي، ۽ مسلم ليگ ن، پيپلز پارٽي، عوامي نيشنل پارٽي ۽ جي يو آءِ اهڙو سياسي بيانيو اختيار ڪن، جنهن سان عوام کين ٻيهر پنهنجي طرف متوجه ڪن۔ اهو تڏهن ئي ممڪن ٿيندو، جڏهن وفاق عوام کي رليف ڏيڻ لاءِ وڏي پيماني تي پاليسيون اختيار ڪندو ۽ ايئن ئي جمهوريت جي حقيقي قدرن تحت تبديلي ممڪن بڻجي سگهندي۔
